Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

ilgi edinilmesi yeterli değildir; Edebî metinlerin bize parçalı bir tarih bilgisi
sunabileceğinin ve bir metnin her okunuşunda farklı yorumlara açık olduğunun kabul
edilmesi gerekir. Halide Edib’in, Yolpalas Cinayeti, Sonsuz Panayır ve Âkile Hanım
Sokağı dahil olmak üzere, “son dönem romanları”nın “gerçekçi edebiyat”a örnek olarak
gösterilmelerindeki temel sorun, Serpil Oppermann’ın belirttiği üzere, “yaşam ve
kurmaca arasındaki ayrımın asla sorgulanmaması[nda]dır” (68). Tarihle edebiyatın her
ikisinin de “kurmaca metinler” olduğuyla ilgili 1970’li yıllardan beri yürütülen,
edebiyata da yeni eleştirel yaklaşımlar sağlayan, özellikle Yeni Tarihselcilik gibi bir
yaklaşım varken, Halide Edib’in romanlarının “gerçekçiliği”nin tartışılmasıyla ancak
göreceli bir bilgiye varılabileceği kabul edilmelidir. Halide Edib’in bahsedilen dönem
romanlarının gerçekçi olduklarının, çalışmalarından örnekler sunulan eleştirmenler
tarafından söylenmesinin sebebi, romanların yazıldıkları dönemlerde gerçekleşmiş
tarihsel, toplumsal, ekonomik ve siyasal olayların İstanbul’un gündelik hayatında
kendilerini gösterdikleri biçimlerin bu romanlarda ele alınmasıdır. Yazarın, “gerçekçi”
oldukları ileri sürülen romanlarında bulunan kültür ürünlerinin Yeni Tarihselci bir
yaklaşımla irdelenmesiyle, bu romanların “gerçekçi” olup olmadıkları konusunda bir
tartışma yürütmeye gerek kalmamaktadır, çünkü bu inceleme yoluyla romanlarda
“yansıtılan” gündelik hayatın gerçekliğe ne derece tekabül ettiği kendiliğinden ortaya
çıkmaktadır.
Sonuç olarak, edebiyat eleştirisinde Yeni Tarihselcilikten önce de çeşitli tarihsel
okuma yöntemleri önerilmiştir, fakat Yeni Tarihselcilikle edebî ve tarihsel eserler
arasındaki keskin ayrım sorunsallaştırılırken, geleneksel tarihyazımında görmezden
gelinen “küçük insanların” gündelik hayatları, içinde yaşadıkları kültürel bağlam
oluşturularak inceleme konusu olmuştur. Böylece edebiyat eleştirisine yeni yaklaşım
45