Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ve gelişimini özellikle yabancı okurlara tanıtmak
amacıyla kaleme almıştır. Enginün, bu eserlerinde Halide Edib’in bağlı kaldığı üç temel
ilkeden söz eder:
1. Hitap edilen kitle daima göz önünde tutulmuştur. Yazar
okuyucusunun Batılı, Doğulu veya kendi vatandaşları oluşuna göre
bölümleri gerektiği kadar genişletmiş veya daraltmıştır.
2. Batılılar Türkleri ve İslâmiyeti yanlış tanımışlardır.
3. Halide Edib, yılların getirdiği değişiklikleri takip etmiş
Türkiye’de İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Batı tesirinin yanında,
temelde aynı olmakla beraber, tezahüründe farklılıklar gösteren yepyeni
bir tesirin, Amerikan tesirinin doğduğunu görmüş ve son eserinde bundan
da bahsetmiştir. (Doğu ve Batı 423)
Halide Edib, her şeyden önce daha 40’lı yaşlarında yazdığı, iki ayrı kitap olarak
tefrika edilen, Mor Salkımlı Ev ve Türk’ün Ateşle İmtihanı adlı otobiyografileriyle
Türkiye Cumhuriyetinde tarihsel bir kimlik olarak var olmak istediğini gösterir. Eserleri
üzerine yapılan çalışmaların çoğunda anılarına gönderme yapılması, Cumhuriyet dönemi
aydınları içinde önemli bir tarihsel kimlik olarak görüldüğünü gösterir. Adı geçen
çalışmasında, Durakbaşa’nın da belirttiği gibi, yazarın “Tartışmalı hayatı Türk resmî
tarihi dışında tutulmuştur” (30). Türk’ün Ateşle İmtihanı’nın Cumhuriyet tarihiyle ilgili
sunduğu değişik bakış açısının önemi üzerinde duran Durakbaşa, “Halide Edib’in
Kurtuluş Savaşı anıları, o dönemde bir Türk kadınının yazdığı tek tarihsel kaynak
niteliğindedir” diyerek, yazarın bu eserinin önemini ve Cumhuriyet tarihine “alternatif”
bir tarihsel bakış imkânı sağladığını vurgular (32). Halide Edib’in özellikle Kurtuluş
Savaşı anılarının öneminin Durakbaşa’nın bu çalışmasında ve çeşitli eleştirel yazılarda
54