Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

kahramanlık hikayeleri anlatılıyordu. Sokaktaki oyunlarda ebe seçerken
söylediğimiz tekerlemeler de değişmişti: “Bir, iki, üçler / Yaşasın Türkler
/ Dört, baş, altı / Polonya battı / Yedi, sekiz, dokuz / Rusya domuz / [on,
on bir, on iki] Amerika dostumuz” diye sayardık. (Aktaran Eksen 69)
Romanda, “Malûm ya, İngiltere ve Fransa şimdi emekliye ayrılmış iki millet”
(42) olarak anılırken, Tarık’ın Roma’da ilk defa karşılaştığı rock’n roll dansını anlattığı
mektubu Nermin’in eniştesi Samim Akyürek’e okuması üzerine, eniştesinin söyledikleri
Halide Edib’in roman boyunca vurguladığı benzetmeye örnek olacak niteliktedir.
Mektubu kendisine okuyan Nermin’e hitaben eniştesi’nin “zamane”yle “sallanmak
yuvarlanmak” arasında kurduğu ilişki şöyledir:
Şimdi geçmişle rabıtamız tamamiyle kesilmiş gibi. Karışık bir zaman.
Mamafih, geçmişin bazı kalıntıları, hayatta yüklendiğimiz vazifeyi bile
bize unutturdu. İstikbal bahsine gelince, değil bizler, gençler bile onu
ellerine alamıyorlar. Hatta Amerika dedikleri dünyanın en genç ve
iyimser milleti bile ne arkaya, ne öne bakabiliyor. Herkes olduğu yerde
sallanıyor, olduğu yerde yuvarlanıyor; yahut etrafındakileri sallıyor,
yuvarlıyor. (89)
Samim Bey’in evinde yapılan bir diğer toplantıda, Nermin’le Dick’in
Emirgân’daki performanslarının gündeme gelmesiyle İkinci Dünya Savaşı sonrasında
dünyanın içinde bulunduğu durumun bir ifade biçimi olarak ele alınan “sallan ve
yuvarlan” simgesi yeniden kullanılır. Toplantıdaki Amerikalı bir profesörün
söyledikleriyle başlayan şu diyaloğun Halide Edib’in bu izleği sekülerleşmeye nasıl
bağladığının anlaşılabilmesi açısından önemi vardır:
135