Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

önünde bulundurulduğu sürece, romanın gündelik hayatın tarihinin ve modernleşme
sürecinde var olan kültür ürünlerinin bağlamlarının araştırılmasında yararlı bir kaynak
olduğu sonucuna varıldı.
Halide Edib’in ilk dönem romanlarından itibaren ve özellikle “töre romanları”
olarak adlandırılan “son dönem” romanlarında müziğe geniş yer ayırdığı belirtilmişti.
“Âkile Hanım Sokağı ve ‘Rock’n Roll’” adlı son bölümde, bir kültür simgesi olarak
kullanılan rock’n roll’un incelendiği Âkile Hanım Sokağı’nın yazarın yirmi bir romanı
içinde müziğin en çok ön plâna çıktığı romanı olduğu söylenebilir. İlk olarak birbirinden
bağımsız üç ayrı hikâye biçiminde tefrika edilen bu romanında, yazar bu hikâyeleri üç
ayrı bölümden oluşacak şekilde tek bir romanda toplamıştır. Roman hâlinde yine
bağımsız olarak okunmaya müsait bu üç bölüm arasındaki ilişkinin “sallan ve yuvarlan”
olarak anılan rock’n roll izleği ile kurulduğu görülür. Bu bölümde, “Sonsuz Panayır’da
İkinci Dünya Savaşı ve ‘Caz’” adlı bölümde değinilen, cazın ve caz müziği eşliğinde
yapılan dansların rufai ayinlerine benzetilmesinin, Âkile Hanım Sokağı’nda daha açık bir
biçimde kullanılan bir benzetme olduğundan söz edildi. Orhan Tekelioğlu’nun “Ciddi
Müzikten Popüler Müziğe Musiki İnkılabının Sonuçları” adlı yazısında müzik
inkılâbıyla 1925’te tekke ve zaviyelerin kapatılması arasında kurduğu ilişki göz önünde
bulundurularak, Halide Edib’in bu romanında rufai ayinleriyle rock’n roll dansı arasında
kurduğu benzetme yoluyla tekke müziği pratiğinin yok olmasına dikkat çektiği
biçiminde yorumlanabileceği belirtildi. Halide Edib’in bu benzetmeyle, İkinci Dünya
Savaşı sonrasını anlatı zamanı olarak belirlediği Sonsuz Panayır ve Âkile Hanım
Sokağı’nda sekülerleşmenin etkisiyle sarsıldığını düşündüğü dinî değerlerin yerlerinin
Amerika’dan ithal edilen ve bir tür “cezbe”nin ifade biçimi olduğunu belirttiği eğlence
anlayışlarıyla karşılandığını ortaya koymak istediği sonucuna varıldı. Yazarın Âkile
145