Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

ilgili olarak söylediklerini şöyle özetler: “[T]arihsel anlatı, [...] geçerliliği kanıtlanmış
olgu veya olaylardan yola çıkarken, bunları tutarlı bir anlatıya dönüştürmek üzere
zorunlu olarak hayali adımlar atılmasını gerektirir. Bu nedenle, kurgusal bir unsurun [...]
tarihsel söyleme girmesi kaçınılmazdır” (2). Hayden White, tarih metodolojisini konu
alan yazılarını derlediği, The Content of the Form adlı çalışmasında yer alan “The
Question of Narrative in Contemporary Historical Theory” (Çağdaş Tarih Kuramında
Anlatı Sorunu) adlı yazısında, bilimsellik ve dolayısıyla nesnellik iddiasında olan bir
disiplinde, hikâye anlatma zorunluluğunun kendi içinde bir çelişkiyi barındırdığını
belirtir (26). Bu açıdan bakıldığında, zorunlu olarak kullanılan dilin ve metinselliğin, 19.
yüzyılda öne sürülen tarih biliminin temel sorunları olduğu ve tarihle edebiyat arasındaki
ayrımın hiçbir zaman zannedildiği kadar keskin olamayacağı ortaya konmuş, bugün de
büyük çoğunlukla kabul edilmiştir. Farklı disiplinler olarak sürekliliklerini devam
ettirseler de, Tarihi Yeniden Düşünmek adlı çalışmasında Keith Jenkins’in de belirttiği
gibi, tarihin “dilsel bir kuruluş” olduğu ve dolayısıyla her iki anlatı türünün birbirinden
beslendiği kabul edilmektedir (19). Iggers, bu bağlamda, 19. yüzyıl “bilimsel” tarihiyle
edebî tarih gelenekleri arasındaki kopuşun, 19. yüzyıl tarihçilerinin zannettiği kadar
büyük olmadığını belirtir (2).
Iggers’ın tarihyazımında son yirmi yıldır gerçekleştiğini belirttiği asıl
dönüşümün yirminci yüzyılın başlarında ortaya çıktığı görülür. Tarihin kurgusallığının,
dolayısıyla edebiyatla bağının yeniden gündeme geldiği yıllarda, tarihin “bilimsel” olma
çabasına hangi sebeplerden dolayı karşı çıkıldığını anlamak için, geleneksel tarih
anlayışıyla tarihin bilimselliği üzerinde duran 19. yüzyıl tarih anlayışı arasındaki ortak
noktaları bilmek gerekir. Iggers, “bilimsel yönelim”in edebî gelenekle “üç temel
varsayımı paylaş[tığını]” söyler ve ortaklıkları şu şekilde sıralar:
30