Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

Halide Edib’in romanlarında yeni eğlence anlayışlarına eleştirel bir biçimde
yaklaştığı, empoze edilmeye çalışılan yeni kültürel değerler yerine, İstanbul’un eğlence
hayatında eski değerlerin yeniden canlandırılmasını istediği görülür. “Son dönem”
romanlarında, İstanbul sosyetesine hitap eden caz müziği eşliğinde dans edilen
eğlencelerin farklı toplumsal sınıfların gündelik hayatında yeri olmadığı üzerinde duran
yazar, özellikle Sonsuz Panayır ve Âkile Hanım Sokağı’nda İstanbul sosyetesine dahil
olma hayali kuran genç kızları ciddî bir biçimde eleştirir. Doğu ve Batı Meselesi’nde
İnci Enginün, Yolpalas Cinayeti, Âkile Hanım Sokağı ve Sonsuz Panayır’da, Halide
Edib’in romanlarında İstanbul sosyetesine dahil olmak isteyen karakterleri ile ilgili
görüşlerini şu sözlerle özetler:
Halide Edib’te, İstanbul’u Şişli ve Köprünün ötesi diye, bu
eserinde [Yolpalas Cinayeti] başlayan ayırma, daha sonraki eserlerinde de
devam eder. Halide Edib daima İstanbul tarafında oturan köklü aileleri,
sırf gösteriş olsun diye, görünüşte Avrupaî Şişli bölgesinde yaşayanlara
tercih eder. Ancak Şişli bölgesi İstanbul tarafındaki sathî ve iyi
yetişmemiş kimseler için bir idealdir, oraya sıçramak için can atarlar ama
intibak etmekte zorluk çekerler. (195)
Sacide ve ailesi, Enginün’ün “intibak etmekte zorluk” çektiğini belirttiği karakterlerin
dışında kalırlar. Babası, “Agâh Efendi, yamalı pantolonu, dirseklerinin havı gitmiş
ceketiyle beraber eski itikatlarını süprüntülüğe atmış, damadın terzisine yap[tır]ılan yeni
kostümüyle, yeni fikirler giymişti” (17) şeklinde tanımlanırken, kız kardeşlerinin
hayatlarında görülen değişim şu sözlerle anlatılır: “Melâhat ve Sabahat, ikisi de
kardeşlerinin terzisinde giyinmeye, çaylara, danslara, sinemalara, kibar davetlerine
dadanınca gözleri Karagümrük’ü görmez oldu. Esasen yeni kıyafetleri, yeni tavırları ve
79