Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler ... - Bilkent University

ve keman, piyano, davul bunlara karışarak bana babalı Arap bacıların
ayinini hatırlatıyordu.
Eyvah! Hani bir zamanlar, bizim zamanımızda müzik zihan
[herhalde çigan müziği kastediliyor] vardı, ne letafet ve ne aşk ile ne
âşıkane havalar çalar, âsabımıza sükûnetle nasıl sa’natkârane hulul
ederdi!
Bir aralık lambalar kısıldı, sıska bir kadınla bazulu bir erkekten
ibaret yarı çıplak iki oyuncu, bu mecnunlar musikisine adım uydurarak
birbirlerini ortada hırpaladılar durdular. Biz de el çırptık, alkışladık!
Saat üçü bulmuştu. Artık ben beş hissimden hiçbirine malik
değildim; ne kafam kalmıştı, ne gözüm... Duymuyor, işitmiyor,
yürümüyor, hülâsa yaşamıyordum! (143-45)
Romandan yapılacak alıntılarda görülebileceği gibi, Karay’ın buradaki söyleminde ve
Halide Edib’de var olan “ırkçı boyut”a dikkat çekelim. Sonsuz Panayır’da Karay’ın bu
deneyimine benzerliği dolayısıyla önem taşıyan, ressam Ferdi Uysal’ın günlüğüne
Taksim gazinosunda geçirdiği bir yılbaşı gecesiyle ilgili yazdıklarına bakalım:
“Hafızamda kalan şey, birbirine sarılmış dönenler, caz nâraları, uyuklayanlar, mânalı
mânasız ses çıkaranlar, hulâsa tam mânasile bir karmakarışıklık ve mânasızlıktan
ibarettir. Gazinodan ben de sendeleyerek çıktım” (113).
Cem Atabeyoğlu’nun Bir İstanbul Vardı adlı, İstanbul’la ilgili anılarını yazdığı
kitabında, İkinci Dünya Savaşı sonrasını, “[S]avaş yıllarının şartları İstanbul’da
egemenliğini aynen sürdürmekteydi. Yüreklerimiz sadece savaş tehlikesinden arınmıştı.
Hepsi o kadar” sözleriyle anlatır (66). Atabeyoğlu’nun anılarına başvurulduğunda,
Sonsuz Panayır’da eğlence mekânlarının oluşumuyla ilişkilendirilen “harp zenginleri”
107