ZBORNIK - Matica srpska

Jasmina Grkoviã-Mejxor
UDC 091=163.1:811.14'02
PREVOD GRÅKOG tacuv, tacevw"
U STAROSLOVENSKIM JEVANÐEQIMA*
APSTRAKT: U radu se analiziraju prevodni ekvivalenti grå. tacuv,
tacevw" u staroslovenskim jevanðeqima. Istraÿivawe pokazuje da
je najstarija situacija saåuvana u Marijinom jevanðequ, gde se razliåite
sememe grå. tacuv, tacevw" ('brzo, brzim tempom', 'u kratkom roku' i
'uskoro') prevode na tri razliåita naåina (~dro, skoro, vx skory), što bi
potvrðivalo pretpostavku da je ono najbliÿe prvobitnom prevodu åetvorojevanðeqa.
U ostalim jevanðeqima dolazi do semantiåke generalizacije
priloga skoro, koji obuhvata i znaåewsku sferu priloga ~dro.
Istovremeno, kontekstualna realizacija stsl. ~dro otkriva opravdanost
etimologije po kojoj se prasl. *jõdræ dovodi u vezu sa stind. indra-
'silan, moãan'.
KQUÅNE REÅI: istorijska semantika, gråki, staroslovenski.
U leksiku staroslovenskih spomenika ugraðeni su razliåiti
hronološki i dijalekatski slojevi. U procesu stvarawa
prvog slovenskog kwiÿevnog jezika dijalekatski sistem govora
iz okoline Soluna nadgraðen je raznovrsnim pozajmqenicama,
kwiškim tvorbama i kalkovima prema gråkom uzoru (Grkoviã-Mejxor
2001: 29—32). Zahvaqujuãi potowem prepisivawu
kwiga na razliåitim dijalekatskim podruåjima, novim prevodima
i tekstološkim redakcijama sistem se na raznolike naåine
bogatio i mewao, u jeziku se javqaju raznovrsni leksiåki
i tekstološki dubleti, a jedinstvena leksiåka norma nije postojala,
ona se nalazila u stadiju formirawa (Ceötlin 1977:
* Ovaj rad je rezultat istraÿivawa na projektu Istorija srpskog jezika,
koji finansira Ministarstvo nauke Republike Srbije.
187