ZBORNIK - Matica srpska

glašenim ramenima, a druga je tipiåna dvojna igla sa „M" glavom.
Otkriãe ovih dveju igala je vaÿno iz dva razloga. Jedno,
što dvojne igle u istoånoj Srbiji nisu naðene do sada u velikom
broju i što su dve igle iz Zlotske peãine prvi nalazi
pomenutih tipova na ovom prostoru, a drugo, što Lazareva
ili Zlotska peãina kod Bora sadrÿi materijal iz starijeg
gvozdenog doba koji se datuje u ¢¡¡ i ¢¡ vek pre nove ere (Tasiã
1968) pa nalaz jedne dvojne igle sa „M" glavom, koja se
moÿe najranije datovati u poåetak ¢ veka pre n.e., govori da je
ÿivot u Zlotskoj peãini nastavqen delimiåno i u ¢ veku.
Na prostoru istoåne Srbije i neposrednom susedstvu naðen
je do sada relativno mali broj dvojnih igala. Preovlaðuju
mahom dvojne igle sa dvopetqastom glavom, od kojih jedna
fragmentovana potiåe iz Zlotske peãine, uz koje treba pomenuti,
i dve igle sa dvopetqastom glavom iz Bugarske — iz Bagaåine
i Podema (Bonev/Aleksandrov 1996, T. 47). Od ostalih
tipova, pored dve gore pomenute, navodimo jednu dvojnu igla
sa trougaonom glavom iz nekropole u Gogošu, s rumunske strane
Dunava (Berciu/Comsa 1956, 418 Fig. 141, 1), i jednu iglu sa
naglašenim ramenima iz Carevca (Vlaško Selo) u severozapadnoj
Bugarskoj (Gergova 1987, Nr. A 50).
Dvojne igle sa trougaonom glavom i dvojne igle sa naglašenim
ramenima pripadaju tipovima koji su bili rasprostraweni
u Makedoniji u ¢¡ i ¢ veku pre n. e. i odatle se raširili
na sever, pa je verovatno da su i pomenuti primerci
negde u to vreme dospeli do istoåne Srbije, odnosno severozapadne
Bugarske (Vasiã 1999, 113—114). S druge strane, dvojne
igle sa dvopetqastom glavom su stigle na naš prostor najverovatnije
sa zapada, iz Bosne i jugozapadne Srbije (Sl. 2).
Precizni hronološki podaci o ovim iglama ne postoje jer je
reå o sluåajnim nalazima, ali bi se moglo pretpostaviti na
osnovu tipoloških indicija — zadebqan luk glave kod igala
sa Karataša i iz Zlotske peãine — da veãina nije starija od
kraja ¢¡ veka, odnosno da pripada ¢ veku pre nove ere (ibid.,
122—123, Nr. 898. 901). Posebno je zanimqiva fragmentovana
igla iz Dubovca u Banatu, koju smo pridruÿili ovoj grupi
(ibid., Nr. 881). Ona ima nešto veãu glavu i ukrase u vidu horizontalnih
zareza na luku iznad petqi, koji predstavqaju
uprošãeno podraÿavawe ukrasa u obliku kuglastih ispupåewa
na jednoj varijanti dvopetqastih igala, poznatoj iz Makedonije
i Bosne, dok se identiåni urezi javqaju na nekoliko igala
iz zapadne Srbije, iz Krive Reke i Sredwe Dobriwe (ibid.,
Nr. 884, 885, 888). Moguãe je da fragment iz Dubovca na osno-
263