12.03.2015 Views

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>cia emocional y <strong>de</strong>presión <strong>en</strong> <strong>el</strong> anciano<br />

ción interpersonal, mayor utilización <strong>de</strong> estrategias<br />

<strong>de</strong> afrontami<strong>en</strong>to activo para solucionar sus problemas<br />

y m<strong>en</strong>os rumiación.<br />

Sin embargo, <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> los trabajos se han<br />

<strong>en</strong>caminado sobre todo al mundo <strong>de</strong> <strong>la</strong> infancia,<br />

adolesc<strong>en</strong>cia y edad adulta, pero con participantes<br />

pert<strong>en</strong>eci<strong>en</strong>tes a <strong>la</strong> tercera edad, no son muchos los<br />

<strong>estudio</strong>s realizados sobre cómo <strong>la</strong>s emociones pued<strong>en</strong><br />

ayudar a optimizar este período, ni siquiera cómo<br />

pued<strong>en</strong> afectar a otras variables (M<strong>el</strong>én<strong>de</strong>z-Moral y<br />

Cerdá-Ferrer, 2001). Por <strong>el</strong>lo, y dada <strong>la</strong> importancia<br />

que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> los factores emocionales <strong>en</strong> <strong>la</strong> forma <strong>en</strong><br />

que una persona reacciona a los sucesos diarios y sobre<br />

<strong>la</strong> salud física y emocional, nuestro objetivo <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

pres<strong>en</strong>te trabajo consiste <strong>en</strong> analizar <strong>la</strong> posible influ<strong>en</strong>cia<br />

que sobre <strong>el</strong> estado <strong>de</strong> ánimo ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>la</strong> edad<br />

y <strong>la</strong> int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>cia emocional, es <strong>de</strong>cir, analizar <strong>la</strong> importancia<br />

<strong>de</strong> los aspectos emocionales a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

vida, y su culminación <strong>en</strong> <strong>la</strong> última etapa, sobre <strong>el</strong> estado<br />

<strong>de</strong> ánimo.<br />

Metodología<br />

En <strong>el</strong> <strong>estudio</strong> participaron 383 sujetos, <strong>el</strong> 58,3% <strong>de</strong><br />

proced<strong>en</strong>cia urbana y <strong>el</strong> resto <strong>de</strong> proced<strong>en</strong>cia rural<br />

(41,7%); solteros <strong>el</strong> 43,2%, casados <strong>el</strong> 41,4%, viudos<br />

<strong>el</strong> 13% y tan sólo <strong>el</strong> 2,5% <strong>de</strong> separados. Con respecto<br />

al niv<strong>el</strong> educacional, <strong>la</strong> mayoría (55,5%) poseían <strong>estudio</strong>s<br />

universitarios, seguidos <strong>de</strong> los primarios<br />

(25,7%), un 14,8% alcanzaban <strong>estudio</strong>s secundarios<br />

y tan sólo un 4% reconocían ser analfabetos.<br />

El total <strong>de</strong> <strong>la</strong> muestra fue c<strong>la</strong>sificada según <strong>la</strong><br />

edad <strong>en</strong> tres grupos: <strong>el</strong> primero (G1, n= 135), estuvo<br />

formado por 42 hombres y 93 mujeres, con<br />

eda<strong>de</strong>s compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong>tre 18 y 25 años (media <strong>de</strong><br />

19,92 años y Dt = 1,52); <strong>el</strong> segundo (G2; n = 136)<br />

lo formaron 52 hombres y 84 mujeres, con eda<strong>de</strong>s<br />

<strong>en</strong>tre 26 y 64 años (media = 48, 06 y Dt = 9,15); y<br />

<strong>el</strong> tercero, <strong>el</strong> grupo <strong>de</strong> <strong>estudio</strong> (GE; n = 112), compuesto<br />

por personas mayores <strong>de</strong> 65 años <strong>en</strong> ad<strong>el</strong>ante,<br />

formado por 42 hombres y 70 mujeres (media<br />

= 76,12; Dt = 7,06).<br />

La muestra fue s<strong>el</strong>eccionada <strong>de</strong> forma aleatoria,<br />

<strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> los instrum<strong>en</strong>tos utilizados<br />

fue personalizada, individual y sin límite <strong>de</strong> tiempo.<br />

Los datos socio<strong>de</strong>mográficos se recogieron mediante<br />

una <strong>en</strong>trevista semiestructurada; posteriorm<strong>en</strong>te<br />

se aplicó <strong>la</strong> Spanish Modified Version of the<br />

Trait Meta-Mood Scale (TMMS-24) versión <strong>de</strong><br />

Fernán<strong>de</strong>z-Berrocal, Extremera y Ramos (2004),<br />

que permite obt<strong>en</strong>er <strong>el</strong> perfil <strong>de</strong> int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>cia emocional<br />

percibida, <strong>en</strong> forma <strong>de</strong> tres subesca<strong>la</strong>s: At<strong>en</strong>ción,<br />

C<strong>la</strong>ridad y Reparación emocional; para <strong>la</strong><br />

evaluación d<strong>el</strong> estado <strong>de</strong> ánimo se aplicó <strong>la</strong> versión<br />

españo<strong>la</strong> d<strong>el</strong> Inv<strong>en</strong>tario <strong>de</strong> Depresión <strong>de</strong> Beck (Beck<br />

et al., 1961), cuyos puntos <strong>de</strong> corte usualm<strong>en</strong>te para<br />

graduar <strong>la</strong> int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>presión, son: aus<strong>en</strong>te:<br />

0-9; <strong>de</strong>presión leve: 10-18; <strong>de</strong>presión mo<strong>de</strong>rada:<br />

19-29 y grave: 30 puntos (Beck, Steer, y Garbin<br />

1988).<br />

Resultados<br />

En primer lugar, para comprobar si existía r<strong>el</strong>ación<br />

<strong>en</strong>tre los grupos y <strong>la</strong>s puntuaciones <strong>en</strong> <strong>de</strong>presión, se<br />

categorizó ésta última variable <strong>en</strong> función <strong>de</strong> los<br />

puntos <strong>de</strong> corte <strong>en</strong> tres grupos: aus<strong>en</strong>te, leve y clínica<br />

(0-9, 10-18 puntos y a partir <strong>de</strong> 19, respectivam<strong>en</strong>te),<br />

realizándose un análisis <strong>de</strong> in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>d<strong>en</strong>cia<br />

<strong>de</strong> una tab<strong>la</strong> <strong>de</strong> conting<strong>en</strong>cia. Los resultados<br />

indican una asociación estadísticam<strong>en</strong>te significativa<br />

( χ 2 (4) = 52,79; p a = .0001). La tab<strong>la</strong> 1 muestra que<br />

mi<strong>en</strong>tras <strong>el</strong> mayor porc<strong>en</strong>taje <strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>de</strong>presión<br />

se evid<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> <strong>el</strong> grupo 1 (jóv<strong>en</strong>es), <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>de</strong>presión clínica suce<strong>de</strong> al contrario, si<strong>en</strong>do <strong>el</strong><br />

grupo <strong>de</strong> ancianos (GE) los que alcanzan los valores<br />

superiores (25,9%).<br />

En segundo lugar, se quería comprobar si<br />

sobre los valores <strong>en</strong> <strong>de</strong>presión, ejercía efecto <strong>la</strong> int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>cia<br />

emocional. Para <strong>el</strong>lo, se realizaron análisis<br />

<strong>de</strong> varianza <strong>de</strong> dos factores <strong>de</strong> efectos fijos, introduci<strong>en</strong>do<br />

como factores los grupos <strong>de</strong> <strong>estudio</strong> y<br />

<strong>la</strong>s subesca<strong>la</strong>s <strong>de</strong> int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>cia emocional, éstas categorizadas<br />

<strong>en</strong> función <strong>de</strong> los puntos <strong>de</strong> corte ofrecidos<br />

por los autores <strong>de</strong> <strong>la</strong> misma.<br />

Los resultados <strong>en</strong> <strong>el</strong> primer ANOVA (figura<br />

1), indican efecto <strong>de</strong> los factores (F Grupos (2,383) =<br />

30,56; p a = ,0001) (F At<strong>en</strong>ción emocional (2,383) = 20,99;<br />

p a = ,0001), pero no <strong>de</strong> <strong>la</strong> interacción (F Grupos x At<strong>en</strong>ción<br />

(4,383) = 2,24; p a = ,06). En <strong>el</strong> segundo<br />

ANOVA, se manti<strong>en</strong><strong>en</strong> los resultados <strong>en</strong> <strong>el</strong> primer<br />

factor (F Grupos (2,383) = 28,38; p a = ,0001), y <strong>de</strong><br />

Tab<strong>la</strong> 1. Niv<strong>el</strong>es Depresión (BDI)<br />

Grupos Aus<strong>en</strong>te Leve Clínica<br />

G1 77,8% 14,8% 7,4%<br />

G2 66,9% 20,6% 12,5%<br />

GE 33,9% 40,2% 25,9%<br />

Total 61,1% 24,3% 14,6%<br />

386

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!