12.03.2015 Views

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Avances</strong> <strong>en</strong> <strong>el</strong> <strong>estudio</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>cia <strong>Emocional</strong><br />

saje que está percibi<strong>en</strong>do, sin llegar aún a <strong>de</strong>scodificarlo,<br />

supone una cierta agresión (o lo contrario)<br />

para <strong>el</strong> receptor. Ante esta posibilidad, <strong>el</strong> cerebro<br />

abre o cierra, por <strong>de</strong>cirlo <strong>en</strong> términos simples, <strong>la</strong> capacidad<br />

<strong>de</strong> respuesta, <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> transfer<strong>en</strong>cia<br />

d<strong>el</strong> m<strong>en</strong>saje hacia una <strong>de</strong>terminada conducta. El<br />

ritmo, <strong>la</strong> <strong>en</strong>tonación, <strong>la</strong>s pausas, <strong>la</strong> int<strong>en</strong>sidad, etc.<br />

los parámetros propiam<strong>en</strong>te prosódicos d<strong>el</strong> l<strong>en</strong>guaje<br />

hab<strong>la</strong>do <strong>de</strong>terminan, conjuntam<strong>en</strong>te con <strong>la</strong> situación<br />

contextual d<strong>el</strong> mismo y <strong>la</strong> <strong>de</strong>scodificación<br />

semántica su capacidad pragmática.<br />

Las variantes prosódicas contemp<strong>la</strong>das <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

proceso <strong>de</strong> información/formación<br />

Para <strong>la</strong> experi<strong>en</strong>cia que p<strong>la</strong>nteamos se <strong>de</strong>finieron<br />

diez tipos prosódicos utilizados para <strong>la</strong> transmisión<br />

d<strong>el</strong> m<strong>en</strong>saje prev<strong>en</strong>tivo. Para <strong>el</strong>lo se estudió y<br />

analizó a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> los últimos tres años <strong>la</strong>s actuaciones<br />

pres<strong>en</strong>ciales <strong>de</strong> los profesores <strong>en</strong> materias<br />

r<strong>el</strong>acionadas con <strong>la</strong> PRL (Instituto Nacional <strong>de</strong><br />

Seguridad e Higi<strong>en</strong>e <strong>en</strong> <strong>el</strong> Trabajo, Inspección <strong>de</strong><br />

Trabajo y Seguridad Social, Universidad <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona,<br />

Escu<strong>el</strong>a Xaloc <strong>de</strong> FP) y, a través <strong>de</strong> un grupo<br />

<strong>de</strong> expertos, se <strong>de</strong>terminó un <strong>de</strong>cálogo <strong>de</strong> tipos prosódicos.<br />

Cabe <strong>de</strong>cir que muchos <strong>de</strong> <strong>el</strong>los concuerdan,<br />

lógicam<strong>en</strong>te, con otros <strong>estudio</strong>s realizados sobre<br />

temas simi<strong>la</strong>res (Bänziger, Granddj<strong>en</strong>a y<br />

Bernard 2003; Ekman 2001; Ortiz-Siordia, Álvarez<br />

y González 2008). En <strong>el</strong> proyecto que pres<strong>en</strong>tamos<br />

no se han medido específicam<strong>en</strong>te los parámetros<br />

que <strong>de</strong>terminan <strong>la</strong> prosodia <strong>de</strong> un m<strong>en</strong>saje:<br />

frecu<strong>en</strong>cia fundam<strong>en</strong>tal, int<strong>en</strong>sidad, pausas, se ha<br />

trabajado sobre <strong>la</strong> experi<strong>en</strong>cia real <strong>de</strong> los profesores<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong> emisión natural d<strong>el</strong> proceso comunicativo.<br />

Tampoco hemos consi<strong>de</strong>rado aspectos importantes<br />

como puedan ser <strong>la</strong> respuesta emocional d<strong>el</strong> receptor,<br />

por ejemplo los <strong>estudio</strong>s <strong>de</strong> Martínez, Montero<br />

y De <strong>la</strong> Cerra (2001) r<strong>el</strong>ativos al reconocimi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s expresiones emocionales <strong>en</strong> personas<br />

alexitímicas (Esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> Alexitimia <strong>de</strong> Toronto). Por<br />

nuestra parte, y <strong>de</strong>bido a que, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> reconocer<br />

<strong>el</strong> tipo <strong>de</strong> emocional <strong>de</strong> <strong>la</strong> frase oída, pret<strong>en</strong>díamos<br />

introducirnos <strong>en</strong> <strong>el</strong> niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> recuerdo que se<br />

mant<strong>en</strong>ía d<strong>el</strong> cont<strong>en</strong>ido semántico <strong>de</strong> <strong>la</strong> expresión<br />

a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong> cierto tiempo y a <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> que<br />

dicho recuerdo g<strong>en</strong>erara <strong>la</strong> modificación conductual<br />

<strong>de</strong>seada (prev<strong>en</strong>ir <strong>el</strong> accid<strong>en</strong>te), <strong>la</strong>s experi<strong>en</strong>cias<br />

se han p<strong>la</strong>nteado a partir <strong>de</strong> expresiones particu<strong>la</strong>res<br />

<strong>de</strong> los profesores. Para int<strong>en</strong>tar no influir, tema<br />

por otra parte muy importante, a través <strong>de</strong> gestos<br />

y expresiones faciales (comunicación no verbal), los<br />

m<strong>en</strong>sajes fueron emitidos <strong>de</strong> espaldas a los alumnos.<br />

Es evid<strong>en</strong>te que <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>en</strong>señanza juegan<br />

pap<strong>el</strong>es importantes tanto <strong>el</strong> espacio, como <strong>el</strong><br />

cont<strong>en</strong>ido semántico <strong>de</strong> lo <strong>en</strong>unciado, <strong>la</strong> hora o aspectos<br />

ergonómicos <strong>en</strong> los que se hal<strong>la</strong>n los alumnos;<br />

estas variables fueron necesariam<strong>en</strong>te <strong>el</strong>iminadas<br />

y <strong>la</strong> práctica pres<strong>en</strong>tada se trabajó<br />

únicam<strong>en</strong>te a través <strong>de</strong> <strong>la</strong> voz d<strong>el</strong> profesor. Los tipos<br />

prosódicos que se <strong>de</strong>tectaron <strong>en</strong> un proceso <strong>de</strong><br />

información/formación fueron:<br />

• Neutro<br />

• Interrogación, duda<br />

• Continuidad<br />

• Enfado<br />

• Contund<strong>en</strong>cia<br />

• Desagrado<br />

• Alegría, agrado<br />

• Bur<strong>la</strong><br />

• Asombro, admiración<br />

• Tristeza<br />

Para id<strong>en</strong>tificar correctam<strong>en</strong>te los diversos tipos<br />

se trabajó sobre una so<strong>la</strong> expresión utilizada muy<br />

frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>en</strong> PRL: Siempre me pongo <strong>el</strong> casco.<br />

Las características observables directam<strong>en</strong>te<br />

sobre <strong>el</strong> m<strong>en</strong>saje natural emitido según cada tipo,<br />

respon<strong>de</strong>ría a una formu<strong>la</strong>ción morfosintáctica<br />

como sigue:<br />

Neutro: Siempre me pongo <strong>el</strong> casco. Monótono,<br />

sin expresión, pronunciado l<strong>en</strong>tam<strong>en</strong>te.<br />

Típica expresión <strong>de</strong> individuos con una<br />

fuerte alexitimia.<br />

Interrogación, duda: por ¿Siempre me pongo<br />

<strong>el</strong> casco? El tono se lleva al final <strong>de</strong> <strong>la</strong> expresión.<br />

Usado <strong>en</strong> c<strong>la</strong>se como forma retórica a los<br />

alumnos para respon<strong>de</strong>r <strong>el</strong> propio profesor.<br />

Continuidad: por Siempre me pongo <strong>el</strong> casco…<br />

pero a veces no correctam<strong>en</strong>te. La expresión<br />

queda <strong>en</strong> <strong>el</strong> aire, expectante <strong>de</strong> una conclusión<br />

posterior. Se a<strong>la</strong>rga <strong>la</strong> duración <strong>de</strong> <strong>la</strong> última<br />

sí<strong>la</strong>ba.<br />

Enfado: por ¡Siempre me pongo <strong>el</strong> casco! D<strong>en</strong>ota<br />

ira, se pronuncia con mayores valores <strong>de</strong><br />

F0 y <strong>de</strong> int<strong>en</strong>sidad, así como una disminución<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> duración expresiva.<br />

Contund<strong>en</strong>cia: por Siempre – me – pongo –<br />

<strong>el</strong> – casco. El tono se manti<strong>en</strong>e a lo <strong>la</strong>rgo <strong>de</strong><br />

539

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!