12.03.2015 Views

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

Avances en el estudio de la Inteligencia Emocional

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Impacto <strong>de</strong> programas <strong>de</strong> formación <strong>en</strong> compet<strong>en</strong>cias emocionales <strong>en</strong> contextos educativos<br />

<strong>la</strong>s propuestas <strong>de</strong> Goleman (1995) y Bisquerra<br />

(2000) y <strong>el</strong> Niv<strong>el</strong> III se c<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> <strong>la</strong> adquisición <strong>de</strong><br />

herrami<strong>en</strong>tas <strong>de</strong> educación emocional d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong><br />

un P<strong>la</strong>n <strong>de</strong> Acción Tutorial. El programa formativo<br />

pue<strong>de</strong> ser consi<strong>de</strong>rado un mod<strong>el</strong>o mixto <strong>de</strong> IE <strong>en</strong>marcado<br />

d<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> una acción g<strong>en</strong>eral <strong>de</strong> apr<strong>en</strong>dizaje<br />

social y emocional. Describiremos brevem<strong>en</strong>te<br />

<strong>el</strong> Niv<strong>el</strong> III, objeto <strong>de</strong> este <strong>estudio</strong>.<br />

Programa <strong>de</strong> formación niv<strong>el</strong> III<br />

La actuación <strong>en</strong> <strong>el</strong> tercer niv<strong>el</strong> se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong> a través<br />

<strong>de</strong> “talleres <strong>de</strong> <strong>en</strong>tr<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to para <strong>la</strong> aplicación<br />

<strong>de</strong> programas <strong>de</strong> educación emocional”. Estos<br />

talleres pret<strong>en</strong>d<strong>en</strong> ser <strong>el</strong> marco integrador <strong>de</strong><br />

los objetivos, <strong>la</strong> metodología y <strong>la</strong>s técnicas que se<br />

aplican <strong>en</strong> <strong>la</strong> escu<strong>el</strong>a para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> habilida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> IE a<strong>de</strong>cuadas a <strong>la</strong> etapa educativa y <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>sarrollo d<strong>el</strong> alumnado.<br />

Masaje Infantil (0 a 3años): El objetivo <strong>de</strong> estos<br />

talleres es estimu<strong>la</strong>r <strong>la</strong>s capacida<strong>de</strong>s innatas <strong>de</strong><br />

mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud y <strong>el</strong> bi<strong>en</strong>estar para conseguir<br />

un mayor equilibrio físico-emocional. Se<br />

trata <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r <strong>el</strong> l<strong>en</strong>guaje no verbal d<strong>el</strong> niño,<br />

<strong>la</strong> escucha d<strong>el</strong> propio cuerpo, <strong>la</strong> construcción <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

propia imag<strong>en</strong> corporal o <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> s<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>tos<br />

positivos hacia los adultos, a través d<strong>el</strong> conocimi<strong>en</strong>to<br />

d<strong>el</strong> po<strong>de</strong>r d<strong>el</strong> tacto, <strong>de</strong> <strong>la</strong>s técnicas <strong>de</strong><br />

masaje infantil, <strong>la</strong> r<strong>el</strong>ajación y los juegos <strong>de</strong> r<strong>el</strong>ajación<br />

dinámica.<br />

S<strong>en</strong>tir Y P<strong>en</strong>sar (3 a 6 años) (Ibarro<strong>la</strong> y D<strong>el</strong>fo,<br />

2003): Este programa esta p<strong>en</strong>sado para proporcionar<br />

a los educadores herrami<strong>en</strong>tas que facilit<strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> éxito personal y social <strong>de</strong> los alumnos. Ti<strong>en</strong>e<br />

como objetivo <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r <strong>en</strong> <strong>el</strong> alumnado conductas<br />

emocionalm<strong>en</strong>te int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>tes, pre<strong>de</strong>cir los posibles<br />

factores <strong>de</strong> riesgo y crear un <strong>en</strong>torno <strong>de</strong> apr<strong>en</strong>dizaje<br />

emocionalm<strong>en</strong>te int<strong>el</strong>ig<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>el</strong> au<strong>la</strong>. Para<br />

<strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> este taller se trabaja <strong>la</strong> adaptabilidad,<br />

<strong>el</strong> manejo <strong>de</strong> <strong>la</strong> t<strong>en</strong>sión, <strong>la</strong> id<strong>en</strong>tificación <strong>de</strong> los<br />

factores <strong>de</strong> riesgo, <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo y evolución <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

compet<strong>en</strong>cias emocionales o <strong>la</strong> implicación <strong>de</strong> <strong>la</strong> familia<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> proceso educativo.<br />

Talleres Aplicados <strong>en</strong> Primaria, Secundaria,<br />

Bachillerato Y FP: “Yo puedo” y “Cu<strong>en</strong>tos para s<strong>en</strong>tir”<br />

(6 - 8 años); “Educar los s<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>tos” (9-12<br />

años); “Tú pue<strong>de</strong>s y eres capaz” (12-16 años); Taller<br />

para alumnos <strong>de</strong> bachillerato y FP a partir <strong>de</strong><br />

16 años. Estos talleres ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> común <strong>la</strong> “tutoría”<br />

como lugar y tiempo para <strong>el</strong> <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

IE. Se trata <strong>de</strong> acciones tutoriales interactivas <strong>en</strong>tre<br />

los alumnos, los educadores y los padres <strong>de</strong> familia<br />

<strong>en</strong> <strong>la</strong>s que se emplea una metodología práctica<br />

y activa.<br />

Método<br />

Muestra: Respecto al número total <strong>de</strong> personas d<strong>el</strong><br />

ámbito educativo que han participado <strong>en</strong> este programa,<br />

los datos disponibles a octubre <strong>de</strong> 2007 indican<br />

que han sido 1.173 personas, 1.111 profesores<br />

(lo que supone <strong>el</strong> 12,19% d<strong>el</strong> total d<strong>el</strong><br />

profesorado <strong>de</strong> Guipúzcoa); y 62 directores <strong>de</strong> C<strong>en</strong>tros<br />

Educativos.<br />

Con respecto al tipo <strong>de</strong> c<strong>en</strong>tros educativos,<br />

privado o público, don<strong>de</strong> trabaja <strong>el</strong> profesorado y<br />

personal directivo que ha participado <strong>en</strong> los diversos<br />

niv<strong>el</strong>es formativos, <strong>la</strong> tab<strong>la</strong> 1 muestra que son<br />

mayoría <strong>la</strong>s personas que han recibido formación <strong>la</strong>s<br />

que trabajan <strong>en</strong> c<strong>en</strong>tros <strong>de</strong> carácter privado, y <strong>el</strong>lo,<br />

a pesar <strong>de</strong> que son mayoría los c<strong>en</strong>tros públicos los<br />

que han participado <strong>en</strong> <strong>el</strong> programa (61,3%).<br />

Para recabar los resultados <strong>de</strong> imp<strong>la</strong>ntación<br />

<strong>de</strong> programa <strong>de</strong> niv<strong>el</strong> III (tanto <strong>en</strong> profesorado<br />

como <strong>en</strong> directivos) se distribuyeron cuestionarios<br />

a 18 c<strong>en</strong>tros con un total <strong>de</strong> 250 profesores. 150<br />

profesores <strong>de</strong> un total <strong>de</strong> 13 c<strong>en</strong>tros respondieron<br />

al cuestionario, lo cual indica una tasa <strong>de</strong> respuesta<br />

d<strong>el</strong> 60%. D<strong>el</strong> total <strong>de</strong> participantes <strong>en</strong> <strong>la</strong> formación,<br />

<strong>el</strong> 67,3% (101) son mujeres. Respecto a <strong>la</strong>s funciones<br />

que <strong>de</strong>sempeñan <strong>en</strong> <strong>el</strong> c<strong>en</strong>tro, <strong>el</strong> 74,6%<br />

ejerce como doc<strong>en</strong>te (N=112) y <strong>el</strong> 50% es <strong>el</strong> tutor<br />

<strong>de</strong> curso (N=75). Las etapas educativas don<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>n sus funciones son FP Grado superior <strong>el</strong><br />

27% (39), Primaria <strong>el</strong> 24% (36), Secundaria Obligatoria<br />

<strong>el</strong> 24% (36), Bachillerato con <strong>el</strong> 17,3%<br />

(26), FP grado medio <strong>el</strong> 18% (27) e Infantil <strong>el</strong><br />

16,7% (25).<br />

Instrum<strong>en</strong>to: Se <strong>el</strong>aboró un cuestionario Ad<br />

Hoc con preguntas abiertas y cerradas para recabar<br />

información asociada al programa <strong>de</strong> formación<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> Niv<strong>el</strong> III. El cuestionario constaba <strong>de</strong> 21 preguntas<br />

que abarcaban <strong>de</strong>s<strong>de</strong> información sobre <strong>el</strong><br />

profesor (sexo, etapa educativa, función que<br />

<strong>de</strong>sempeña) hasta información respecto al tercer<br />

niv<strong>el</strong> <strong>de</strong> formación (grado <strong>de</strong> aplicación <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>tos<br />

adquiridos, materiales educativos empleados,<br />

dificulta<strong>de</strong>s, aspectos positivos y/o mejorar <strong>en</strong><br />

<strong>el</strong> programa).<br />

Procedimi<strong>en</strong>to: La distribución <strong>de</strong> los cuestionarios<br />

se realizó a través <strong>de</strong> dos vías: <strong>el</strong> 80% fue<br />

distribuido a través <strong>de</strong> email y <strong>el</strong> 20% restante fue<br />

402

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!