De guillotine (Simone van der Vlugt)

NAWOORD
Al is er veel veranderd in de tweehonderd jaar die sinds de Franse
Revolutie zijn verlopen, toch kun je het Parijs van de achttiende
eeuw nog goed terugvinden; vooral in de Marais, een wijk met
smalle straatjes en grauwe, hoge huizen. In het Musée Carnave1et,
een voormalig herenhuis in de Marais, is een museum gevestigd dat
zich wijdt aan de geschiedenis van Parijs in het algemeen, en aan
die van de Franse Revolutie in het bijzonder.
Hoe vreemd het ook klinkt, de guillotine was oorspronkelijk als
een menslievende daad ontwikkeld. Dr. Guillotine had zo te doen
met misdadigers die met botte bijlen onthoofd werden, dat hij een
apparaat uitvond dat je met één klap, snel en pijnloos, kon onthoofden.
Of het inderdaad pijnloos was, zullen we nooit weten,
maar snel ging het zeker. Alleen al in de periode van 21 december
1793 tot 27 juli 1794 - iets meer dan een half jaar - vielen er 2.400
hoofden. En dan praten we alleen over Parijs, terwijl alle grote steden
in Frankrijk op de executieplaats een guillotine hadden staan.
De guillotine heeft op verschillende plaatsen in Parijs gestaan. Het
Parijse volk zag haar in april 1792 voor het eerst op de Place de
Grève, de executieplaats in Parijs. Daarna kwam het apparaat op
de Place du Carrousel te staan en tijdens de hoogtijdagen van de
Revolutie stond het op de Place de la Révolution (het plein dat
tegenwoordig Place de la Concorde heet). Daar staat het ook als dit
boek eindigt, in de winter van 1793, maar de Revolutie ging
natuurlijk door. Tijdens de laatste stuiptrekking van de Revolutie,
in juni en juli 1794, stond de guillotine op de Place du Tröne Renversé
(het Plein van de Omvergeworpen Troon), de huidige Place
de La Nation.
Vanaf juli 1793 waren de veertig gevangenissen In Parijs geen
moment meer leeg. Ontroerend zijn de brieven die bewaard zijn
gebleven van de gevangenen uit die dagen. Het zijn verslagen van
getuigen die, vanuit het raampje van hun cel, hun medegevangenen
naar de guillotine zien vertrekken. Het zijn de afscheidswoorden
van een man aan zijn vrouw, van een moeder aan haar kinderen,
182