ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
εντοπίους», «όλοι οι στρατιώτες ενός θέματος» δεν «ήταν εντόπιοι» και, συνεπώς, «ένα στρατιωτικό
σώμα δεν απηχούσε οπωσδήποτε τις θρησκευτικές αντιλήψεις των κατοίκων της περιοχής στην οποία
εστάθμευε», πέραν του ότι «είναι φυσικό ότι οι ανώτατοι αξιωματικοί που ήταν επί κεφαλής των
στρατιωτικών τμημάτων επηρέαζαν και παρέσυραν τους άνδρες που είχαν υπό τις διαταγές τους», «και
επομένως το κίνημά τους», ίσως (λογικό συμπέρασμα), «δεν ήταν», βέβαια, «τίποτε άλλο παρά η
ένοπλη έκφραση της επαναστατικής διαθέσεως του πληθυσμού του θέματος» 93 .
Λοιπόν, «την άνοιξη» (μέσα στην άνοιξη 94 ) «του 727 εκδηλώθηκε στο θέμα Ελλάδος και τα νησιά των
Κυκλάδων το κίνημα των «Ελλαδικών» («των «Ελλαδικών» στρατευμάτων και του στόλου των
Κυκλάδων» 95 ), «που απείλησε σοβαρά το θρόνο του Λέοντα Γ΄» 96 . «Οι “Ελλαδικοί τε και οι των
Κυκλάδων νήσων” στασίασαν» 97 και συμφώνησαν μεγάλη ναυτική εκστρατεία εναντίον του, της
οποίας αρχηγοί ήταν ο τουρμάρχης των Ελλαδικών Αγαλλιανός, ο Στέφανος και ο Κοσμάς που
προοριζόταν για αυτοκράτορας 98 , ταράζοντας «τη γαλήνη της αυτοκρατορίας» 99 . Το κίνημα των
«Ελλαδικών» πρέπει 100 να ήταν μια γενική, λαϊκή, εξέγερση, που ξέσπασε, κατά του Λέοντος, στον
ελλαδικό χώρο και τα νησιά των Κυκλάδων, από αντίδραση στην εικονομαχική πολιτική του 101 .
Πράγματι, η απόφαση του Λέοντος 102 , σε εποχή μη ευνοϊκή, γι’ αυτόν 103 , να στραφεί (αν και μεθοδικά,
για να προλάβει τις αντιδράσεις 104 ) κατά των εικόνων «σημείωσε την αρχή μιας ταραγμένης περιόδου
για το Βυζάντιο 105 », την εικονομαχία 106 , κατά την οποία «οι προσπάθειες των πρώτων Ίσαύρων να
απομακρύνουν τις εικόνες προκάλεσαν την αντίδραση του λαού, που αρνιόταν κάθε αλλαγή στις
λατρευτικές του συνήθειες» 107 , πληρώνοντας την αδιαλλαξία τους, με διωγμούς, κάποτε, ιδιαίτερα,
σκληρούς 108 , ενώ εικονομάχοι αυτοκράτορες 109 «διακινδύνευσαν, εξαιτίας της θρησκευτικής τους
πολιτικής, το θρόνο τους», «γιατί» (όντως 110 ) «φιλόδοξοι στρατηγοί», μη έχοντας, κάποτε, καν, καμιά,
απολύτως, σχέση, με τον Χριστιανισμό και με την Εκκλησία, «προσπάθησαν να επωφεληθούν από
την πολιτική αναταραχή που δημιουργούσε στη Βασιλεύουσα ο θρησκευτικός φανατισμός,
ξεκινώντας», φαινομενικά, φιλόθρησκες, «επαναστάσεις με εικονολατρικά συνθήματα» 111 .
93
Κορρές, χ.χ., 46-7.
94
Βλ., Θεοφάνης, 405.18-19, σε συνδυασμό με την μνεία του, 404.18, πρβλ., Bury, 1889, II, 437, Ostrogorsky,
1930, 242.
95
Καραγιαννόπουλος, 1976α, 133.
96
Κορρές, 39-40.
97
Θεοφάνης, 405.14-8.
98
Θεοφάνης, 405.14-18, Καραγιαννόπουλος, 1976α, 133.
99
Κορρές, χ.χ., 41-2.
100
Ostrogorsky, 1963 3 , 123, Καραγιαννόπουλος, 1978 4 , 221, 227.
101
Finlay, 1913, 35-6, Bury, 1889, 2, 437, Vasilief, 1952, 258, Ostrogorsky, 1963 3 , 135, Beck, 1969, HChH, III,
28, Ewig, HChH, III, 6, Anastos, 1966, IIR, 717-842, στο CMH, IV, I, 70, Ahrweiler, χ.χ., Ic, 22-3,
Παπαρρηγόπουλος, 1925, ΙΕΕ, τ. ΙΙΙ2, 39, Άμαντος, 1963, Ι, 338-9, Ζακυθηνός χ.χ., 187, 187, 197,
Χριστοφιλοπούλου, 1981, 2, 108-9.
102
Θεοφάνης, 404.3-4.
103
Βλ., Καραγιαννόπουλος, 1976α, 132.
104
Gero, 1973, CSCO, 346, 94, σημ. 2, Ostrogorsky, 1963 3 , 135, Ζακυθηνός, 186-7, Anastos, 1966, P, 3, 5 κ.ε.,
Stein, 1980, MBM, 25 138, κ.ε..
105
Κορρές, χ.χ., 39.
106
Ostrogorsky, 1963 3 , 123 κ.ε., 1977, Iconoclasm.
107
Κορρές, χ.χ., 39.
108
Θεοφάνης, 445.3-6.15.
109
Ostrogorsky, 1963 3 , 137 κ.ε., 171-2, Καραγιαννόπουλος, 1976α, 135 κε., 221, Bekker (έκδ.), 1838, 713 κ.ε.,
Lemerle, 1965, 1, 294.
110
Θεοφάνης, 398.7 κ.ε., 400.18 κ.ε., Νικηφόρος, 1880, 55.19 κ.ε., βλ., Bury, 1889, 408 κ.ε., 410,
Καραγιαννόπουλος, 1976α, 120-1.
111
Κορρές, χ.χ., 39.
100