ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
2013∙ Quattrini κ.ά., 2017), ένα οριζόντιο ή ένα κάθετο σφάλμα της τάξεως των 10 χιλιοστών μπορεί
να θεωρείται αποδεκτό. Όμως, για ένα μικρό αντικείμενο, όπως για παράδειγμα η σφαίρα από μια
βαλλιστική εξέταση ή μια τριχοειδής ρωγμή σε ένα μέταλλο πτέρυγας αεροσκάφους (Jing κ.ά., 2015),
η ακρίβεια των μετρήσεων από το τρισδιάστατο μοντέλο θα πρέπει να είναι κατά πολύ υψηλότερη.
Προκειμένου να επικυρωθεί αυτή η οριζόντια και η κάθετη ακρίβεια των μοντέλων μειωμένου μήκους,
τα τελευταία χρόνια η παραμόρφωση των μοντέλων λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και στις σχετικές
επιστημονικές εργασίες εισάγονται εκτιμήσεις σφαλμάτων και αξιολογείται η αξιοπιστία των μεγεθών
που αποκτώνται (Stamatopoulos και Fraser, 2011∙ Plum και Labonte, 2021). Χρησιμοποιούνται ειδικά
σημεία στόχοι (Xu και Dudek, 2011∙ Stamatopoulos και Fraser, 2014), βαθμονομημένα διαγράμματα
αξιολόγησης σφαλμάτων (Verma and Bourke, 2019), ράβδοι κλίμακας, κ.λπ.
Στα πλαίσια της συνεχιζόμενης έρευνας του Εργαστηρίου Ευφυών Συστημάτων (i-lab), του
Πανεπιστημίου Αιγαίου, και προκειμένου να επικυρωθεί η οριζόντια και η κάθετη ακρίβεια ψηφιακών
μοντέλων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, μειωμένου μήκους και σύνθετης γεωμετρίας, ένα πολύ μικρό
κεραμικό όστρακο, διαστάσεων 4,8 x 3,5 x 0,8 cm (βλ. Εικόνα 1/αριστερά) από ένα χειροποίητο
αντίγραφο ενός μεγάλου ερυθρόμορφου αμφορέα που κατασκευάστηκε και κατακερματίστηκε
εργαστηριακά, μοντελοποιείται ψηφιακά σε μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία, 10 επαναλήψεων, με
φωτογραμμετρία και μακροφωτογράφηση (βλ. Εικόνα 2).
Από τα 10 διαφορετικά φωτογραφικά Set δημιουργούνται 10 πανομοιότυπα ψηφιακά μοντέλα και με
ένα λογισμικό ψηφιακής επεξεργασίας (Rhino - Rhinoceros, της Robert McNeel & Associates), (βλ.
Εικόνα 3), εξάγονται από τα ίδια ακριβώς σημεία, 24 μετρήσεις πάχους (οι μετρήσεις γίνονται σε
εκατοστά του χιλιοστού του μέτρου, δηλαδή ακρίβεια 0,00 mm), οι οποίες συγκρίνονται και
υπολογίζονται οι αβεβαιότητες και τα σφάλματα αυτών των μετρήσεων στον πίνακα 2, τα οποία
προκύπτουν από την εφαρμογή των τύπων (2.1) έως (2.8), του πίνακα 1.
Οι 24 αυτές μετρήσεις οριοθετούν την θέση μιας κάθετης διατομής, από την οποία γίνεται
δειγματοληψία μετρήσεων πάχους ανά ένα χιλιοστό του μέτρου (1 mm). Προπαρασκευαστικά, αυτή η
κάθετη διατομή έχει προσανατολιστεί καταλλήλως από μια διαδικασία ευθυγράμμισης, η οποία
ορίζεται από τις οριζόντιες γραμμώσεις που έχουν αφήσει στην εσωτερική πλευρά του οστράκου, τα
δάκτυλα του κεραμοποιού κατά την διάρκεια της κατασκευής του αγγείου. Αυτό το στάδιο της
ευθυγράμμισης του οστράκου είναι μέρος των ενεργειών εφαρμογής της νέας μεθόδου Thickness
Profile, για την ψηφιακή ανασυναρμολόγηση κατακερματισμένων κεραμικών αγγείων ειδικού
αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
Η μέθοδος Thickness Profile, αναπτύχθηκε το 2016 από το εργαστήριο Ευφυών Συστημάτων (i-lab),
του Πανεπιστημίου Αιγαίου, (Stamatopoulos και Anagnostopoulos, 2017∙ Stamatopoulos και
Anagnostopoulos, 2018).
Από την διασπορά των μετρήσεων πάχους γύρω από τη μέση τιμή (τυπική απόκλιση) εκτιμάται η
πραγματική τιμή των μεγεθών, το αντίστοιχο σφάλμα των μετρήσεών στα 24 σημεία των 10 ψηφιακών
μοντέλων και ορίζεται η ακρίβεια με την οποία αναγνωρίζονται τα μεγέθη με την φωτογραμμετρία και
την μακροφωτογράφηση. Ακολούθως, το ίδιο μικρό κεραμικό όστρακο μετράται 10
επαναλαμβανόμενες φορές με ένα παχύμετρο ακριβείας (Helios dial caliper) στα ίδια ακριβώς σημεία
και οι 24 μετρήσεις πάχους (οι μετρήσεις γίνονται, σε εκατοστά του χιλιοστού του μέτρου, δηλαδή
ακρίβεια 0,00 mm), συγκρίνονται και υπολογίζονται οι αβεβαιότητες και τα σφάλματα αυτών των
μετρήσεων στον πίνακα 3, τα οποία επίσης προκύπτουν από την εφαρμογή των τύπων (2.1) έως (2.8),
του πίνακα 1.
226