ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα, μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές που
αποτελούν μαρτυρίες του παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού (άρθρο 2 περ. ε Ν. 3028/2002).
Περαιτέρω στο πολιτισμικό περιβάλλον υπάγονται και στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος, όπως:
- τα σπήλαια και τα παλαιοντολογικά κατάλοιπα, τα οποία υπάγονται στα αρχαία μνημεία, εφόσον
υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέονται με την ανθρώπινη ύπαρξη,
- οι αρχαιολογικοί χώροι, δηλαδή εκτάσεις στην ξηρά ή στη θάλασσα ή στις λίμνες ή στους ποταμούς,
οι οποίες περιέχουν ή στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται αρχαία μνημεία ή αποτέλεσαν ή
υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν από τους αρχαιοτάτους χρόνους έως και το 1830 μνημειακά,
οικιστικά ή ταφικά σύνολα (άρθρο 2 περ.γ. Ν. 3028/2002),
- οι ιστορικοί τόποι, δηλαδή εκτάσεις στην ξηρά ή στη θάλασσα ή στις λίμνες ή στους ποταμούς που
αποτέλεσαν ή που υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν το χώρο εξαίρετων ιστορικών ή μυθικών
γεγονότων (άρθρο 2 περ.δ Ν. 3028/2002),
- οικοσυστήματα ή μεμονωμένα στοιχεία της φύσης με ιστορική αξία ή μνημειακό χαρακτήρα, όπως
η νήσος Πάτμος, η οποία έχει κηρυχθεί στο σύνολο της ως ιστορικός τόπος και ως ιστορικό διατηρητέο
μνημείο (ΣτΕ 1324/2021, σε https://nomosphysis.org.gr/21519/ste-1324-2021-paranomi-oikodomikiadeia-gia-tin-anakainisi-epektasi-ksenodoxeioy-stin-patmo/)
ή το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου, το
οποίο έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης με το Π.Δ. 443/1985 (ΦΕΚ 160 Α).
- τα γεωπάρκα, δηλαδή οριοθετημένες περιοχές ιδιαίτερου γεωλογικού, οικολογικού και πολιτιστικού
ενδιαφέροντος, σπανιότητας ή κάλλους, στις οποίες προστατεύεται η γεωλογική κληρονομιά (άρθρο 4
παρ. 8 ν. 4582/2018). Σημειώνεται σε συνάρτηση με τα ανωτέρω ότι 5 γεωπάρκα της Ελλάδας έχουν
ενταχθεί στο πρόγραμμα «Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO 2015», το οποίο περιλαμβάνει 120
γεωπάρκα σε 33 χώρες. Ειδικότερα πρόκειται για την περιοχή του Βίκου - Αώου με τμήμα του Εθνικού
Πάρκου της Βόρειας Πίνδου, τη νήσο Λέσβο, την περιοχή του Ψηλορείτη στην Κρήτη, την περιοχή
του Εθνικού Πάρκου Χελμού - Βουραϊκού και την περιοχή της Σητείας
(https://www.typosthes.gr/viral-news/83887_pente-ellinikes-periohes-sta-pagkosmia-geoparkaunesco-foto).
- τα παλαιά μονοπάτια. Ειδικότερα, με την υπ’ αριθμ. 2470/2018 απόφαση του ΣτΕ κρίθηκε νόμιμος
ο χαρακτηρισμός ως μνημείων δέκα πέτρινων αλωνιών, βρύσης και τριών λιθόστρωτων μονοπατιών
στην Πελοπόννησο με την αιτιολογία ότι «αποτελούν έργα λαϊκής αρχιτεκτονικής και παραδοσιακής
τέχνης και κατασκευής, και είναι ιστορικά συνδεδεμένα με την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη
της περιοχής» (https://nomosphysis.org.gr/18797/ste-2470-2018-nomimos-xaraktirismos-monopati/).
Η σχέση ανάμεσα στα μνημεία της Φύσης και τα μνημεία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι άμεση,
γι’ αυτό και το άρθρο 24 του Συντάγματος του 1975, το οποίο ανήγαγε την προστασία του
περιβάλλοντος σε συνταγματικά προστατευόμενη αξία και υποχρέωση του Κράτους αντιμετωπίζει το
περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό, ως ενιαίο σύνολο. Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ. 1
του Συντάγματος «Η προστασία του περιβάλλοντος, φυσικού και πολιτιστικού, αποτελεί υποχρέωση
του Κράτους και δικαίωμα του καθενός» (Παπαδημητρίου, 1994, Σιούτη, 1990).
2. Περιβάλλον και τουρισμός
H σχέση του τουρισμού με το περιβάλλον είναι καθοριστική και άμεση. Το κυριότερο στοιχείο του
τουριστικού προϊόντος είναι το ίδιο το περιβάλλον, φυσικό και πολιτιστικό, ενώ ορισμένες μορφές
τουρισμού ειδικών ενδιαφερόντων, όπως ο οικοτουρισμός, ο γεωτουρισμός, ο πολιτιστικός και ο
711