ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
Και είναι αληθές. «Περισσότερο σημαντικό» (από τα προηγηθέντα επεισόδια της
Κωνσταντινουπόλεως 130 , που «δεν πρέπει να αποδοθούν μόνο στην ιερή αγανάκτηση του λαού»,
καθώς «ο Λέων δεν αντιμετώπισε τα γεγονότα αυτά σαν κοινά και χωρίς σημασία επεισόδια, αλλά
αντίθετα τιμώρησε βαρύτατα όχι μόνον απλούς πολίτες» 131 , αλλά και «τους ευγενεία και λόγω
διαφανείς» 132 ) «ήταν η επανάσταση την οποία προκάλεσαν στην Ελλάδα τα νέα της εχθρότητας του
Λέοντα κατά των εικόνων 133 ». «Η εχθρότητα του Λέοντα κατά των εικόνων «προκάλεσε πολύ ισχυρή
άντίδραση»: «Στην Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου ξέσπασε μια επανάσταση που σκοπό της είχε να
υποστηρίξει τις εικόνες», η οποία, «παρ’ όλο (…..) που κατεπνίγη γρήγορα, κατέστησε αδύνατη την
εφαρμογή άλλων περισσότερο δραστικών μέτρων, λόγω της οξείας εκείνης αντιδράσεως του
πληθυσμού 134 ». «Ο αυτοκράτορας μπόρεσε εύκολα να καταπνίξει την επανάσταση, η εξέγερση όμως
μιας ολόκληρης επαρχίας ήταν μία προειδοποίηση που δεν μπορούσε να αγνοηθεί» 135 . Και, ναι, «η
επικίνδυνη επανάσταση, που ξέσπασε στο θέμα Ελλάδος και στις Κυκλάδες κατά της εικονομαχίας
(.....), φανέρωσε την ύπαρξη βαθιάς διαφοράς ανάμεσα» (ίσως, χωρίς σαφή, γεωγραφικό, διαχωρισμό)
«στις δυτικές επαρχίες, που υποστήριζαν τις εικόνες και τα θέματα της Μ. Ασίας, που υπεράσπιζαν
την εικονομαχία» 136 .
Πράγματι. «Από των πρώτων χρόνων της (εικονομαχικής) κρίσεως αι αντιτιθέμεναι παρατάξεις
διακρίνονται και εν τω χώρω»: «Ελληνική και Ιταλική χερσόνησος αντιδρούν σφοδρώς κατά των
καινοτομιών των Ισαύρων», «γεγονός», που «δεν είναι ίσως άμοιρον», έστω, κάποιας, συμβολικής
τινος», («Εις την «ανεικονικήν» τέχνην της Ανατολής η Ελληνορωμαϊκή Ευρώπη αντέτασσε την
πλαστικήν εικόνα»: «Ίσως εν τελευταία αναλύσει υπό την οξύτητα της έριδος λανθάνει βαθύτερος τις
ανταγωνισμός μεταξύ Ανατολής και του Ελληνικού Ολυμπιακού πνεύματος»), «αξίας» 137 . Τα
εικονομαχικά μέτρα του Λέοντος «προκάλεσαν τρομερή αγανάκτηση στους εικονόφιλους
Έλληνες» 138 . Με λαϊκή συμμετοχή (όσο και αν το κίνημα του Κοσμά «της κατά του Λέοντος
ταυτοχρόνου αντιδράσεως», ως «κίνημα των «Ελλαδικών στρατευμάτων και του στόλου των
Κυκλάδων» 139 , δεν διέφερε από τα άλλα στρατιωτικά κινήματα του 8ου αιώνα 140 ), «σε αντίδραση
προς τα εικονομαχικά μέτρα του Λέοντα «εν Ελλάδι ο θεματικός στρατός ενωθείς μετά του στόλου
των Κυκλάδων» επαναστάτησε» 141 , «ένα», τουλάχιστον, «τμήμα του στρατού επαναστάτησε και
έστεψε άλλον αυτοκράτορα» 142 . Όλοι, «θείω κινούμενοι ζήλω στασιάζουσι», κατά Λέοντος, «μεγάλην
ναυμαχίαν συμφωνήσαντες Ελλαδικοί τε και οι των Κυκλάδων νήσων» 143 , «οι την Ελλάδα και τας
Κυκλάδας νήσους οικούντες», αναφανδόν, «προς τον βασιλέα διαστασιάζουσι» 144 .
Μοιραία, για τους στασιαστές ναυμαχία 145 ! Οι Ελλαδικοί, «προσπελάσαντες τη βασιλίδι πόλει ιη' του
Απριλίου μηνός (…..) «ηττώνται συμβαλόντες τοις Βυζαντίοις» 146 , «οις συμμίσγουσι πολέμω οι της
πόλεως» (όχι «ο άμαχος λαός της Βασιλεύουσας», αλλά «στρατιώτες καί (…..) ναύτες των
130
Θεοφάνης, 405.7-8, Ostrogorsky, 1930, 241, σημ. 1, πρβλ., Bury, 1889, III, 94, σημ. 2. και 212 κ.ε..
131
Κορρές, χ.χ., 41.
132
Θεοφάνης, 405.8-11.
133
Ostrogorsky, 1963 3 , 135.
134
Vasilief, 1952, 258.
135
Ostrogorsky, 1963 3 , 135.
136
Anastos, 1966, CMH, IV, I, 70.
137
Ζακυθηνός, χ.χ., 197.
138
Ewig, χ.χ., HChH, III, 6.
139
Καραγιαννόπουλος, 1976α, 2, 133, πρβλ., Ewig, χ.χ., HChH, III, 6.
140
Mango, 1977.
141
Ζακυθηνός, χ.χ., 187.
142
Ewig, χ.χ., HChH, III, 6.
143
Θεοφάνης, 405.14-6.
144
Νικηφόρος, 57.28-58.
145
Κορρές, χ.χ., 46.
146
Θεοφάνης, 405.18-21.
102