ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

ΑΚ337/
342
AK326
ΑΚ335
ΑΚ308
ΑΚ309
ΑΚ336
ΑΚ330
4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
Πίνακας 1: Ημι-ποσοτική ανάλυση του πηλού, της διακόσμησης και των μαύρων στιγμάτων των αγγείων
ΕΥΡΗΜ. ΕΙΚΟΝΑ ΧΡΟΝΟΛ ΠΕΡΙΟΧΗ Al2O3 SiO2 S Cl K2O CaO TiO2 Cr2O3 MnO2 Fe2O3 NiO ZnO As2O3 Rb SrO Zr Pb
ΑΝΑΛΥΣ. % % ppm % % % % % % % % % % % % % ppm
ΙΙΙ a=clay 6,6 42,1 1318 0,175 3,35 8,55 1,56 0,168 0,302 30,6 0,874 0,397 0,116 0,501 0,751 0,373 1033
Β1 b, c= décor 7,88 42,3 1161 0,123 4,1 8,63 1,39 0,146 0,262 29,1 0,78 0,319 0,063 0,438 0,687 0,332 787
d= B Spot 5,35 29,8 1323 0,106 2,88 7,66 1,2 0,108 9,56 33,1 3,05 0,696 0,153 0,791 1,33 0,548 1981
ΙΙΙ 4a 5,95 38,1 1350 0,306 3,63 6,36 1,29 0,077 0,266 36,3 0,896 0,462 0,067 0,834 1,36 0,814 1930
Α 4c 7,81 33,4 1167 0,17 5,05 3,95 1,18 0,083 0,39 40,2 0,892 0,468 0,099 0,676 1,29 0,704 1614
4d 8,52 31,2 1225 0,477 3,59 3,18 0,954 0,092 5,14 38,4 1,75 0,45 0,245 0,693 1 0,732 1544
ΙΙΙ 7a 7,37 37,3 1952 0,174 2,9 13,5 1,49 0,163 0,31 30 1,05 0,143 0,056 0,34 1,18 0,301 768
Β1 7c 12,1 32,9 1739 0,11 7,4 6,66 1,33 0,109 0,278 32,4 0,725 0,413 0,071 0,406 1,13 0,37
7d 7,75 29,9 1039 0,149 1,74 7,52 1,06 0,15 11,8 30 2,34 1,22 0,49 0,412 1,78 0,366
ΙΙΙ 8a 8,2 26,6
378 1,73 5,08 0,61 0,075 0,085 53,8 0,145 3,66 0,0131 0,065 0,378 0,051
Β 8c 8,61 42,7 1869 0,099 4,72 9,8 1,66 0,107 0,232 27,4 0,2 0,078 0,0391 0,105 0,535 0,096 245
8d 10,1 33,1 931 0,133 2,74 7,64 1,44 0,16 7,4 28,1 2,32 0,496 0,148 0,352 2,05 0,328 1048
ΙΙΙ 11a 5,41 28,00 0,086 3,75 2,44 1,07 0,134 0,407 44 2,98 1,09 0,201 1 4,26 1,08 2340
Α2 - Β1 11b 3,32 20,5 1,73 18,6 0,819 0,085 0,321 40 2,28 0,561 0,0989 0,976 6,35 0,903 3332
11c 7,69 33,4 977 0,196 4,65 2,07 1,49 0,146 0,308 40,5 1,72 0,846 0,091 0,52 2,39 0,485 1326
11d 3,96 16,5 742 0,099 1,68 2,5 0,629 0,094 13 36,2 6,16 3,76 1,2 1,07 8,22 1,12 4276
ΙΙ 13a 11 43,7 1010 0,184 2,94 10,7 1,63 0,211 0,368 24,6 0,392 0,0582 0,064 0,567 807
13c 11,6 49,7 0,123 3,97 1,78 1,6 0,154 0,283 25 0,698 0,269 0,179 1,06 0,14 2775
13d 8,59 36,6 5040 0,048 4,22 5,35 1,85 0,224 3,54 29,9 1,07 1,35 0,242 1,52 0,196 6535
ΙΙΙ 22a 7,25 39,9
2,81 9,35 1,65 0,166 0,269 31,2 1,06 0,256 0,085 0,333 2,2 0,321 938
Α2 22d 8,84 34,7 978 0,16 3,17 13,7 1,27 0,153 2,58 28,2 1,58 0,276 0,074 0,329 1,15 0,314 880
3.1.2 Κεραμική - Τάφος 1. οικ. Παναγόπουλου
Αντίστοιχα είναι τα αποτελέσματα των μετρήσεων XRF και στα αγγεία που εξετάστηκαν από τους δύο
τάφους στο οικ. Παναγόπουλου.
Ειδικότερα, από τον τάφο 1 αναλύθηκαν τα αγγεία ΑΚ 284, ΑΚ 286, ΑΚ 296 10 και από τον τάφο 2 το ΑΚ
320 11 (Εικ.2). Κατά κύριο λόγο πρόκειται για ακόσμητα αγγεία, με εξαίρεση το ΑΚ 296 που σώζει
διακόσμηση σε καλή κατάσταση και το ΑΚ 286 που διατηρεί μερικώς κατάλοιπα της διακόσμησής του.
Από τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στον πηλό κατασκευής και στη διακόσμηση, αναγνωρίστηκαν
ως κύρια στοιχεία το Si και ο Fe και ως ελάσσονα τα Al, S, Ca, K, Ti, Ni, Sr και Zr, ενώ ως ιχνοστοιχεία
τα Cl, Cr, Mn, Cu, Zn, As, Rb και ο Pb. Όπως φαίνεται δε από την ποσοτικοποίηση των αποτελεσμάτων
και σε αυτήν την περίπτωση έχουμε αγγεία κατασκευασμένα από ασβεστούχο πηλό (Πίνακας 2) με
ανοιχτόχρωμο αισθητικό αποτέλεσμα.
Ξεχωριστή ωστόσο περίπτωση αποτελεί το αγγείο ΑΚ 286 το οποίο διαφοροποιείται από όλα τα αγγεία
που εξετάστηκαν, καθώς στον πηλό κατασκευής του εμφανίζει εντυπωσιακά υψηλό ποσοστό Pb, ενώ ο
Fe ακολουθεί. Επίσης, δεν ανιχνεύθηκε As (βλ. Πίνακας 2). Όσον αφορά στα αποτελέσματα των
μετρήσεων που πραγματοποιήθηκαν στα μαύρα κατάλοιπα που διατηρούνται στην επιφάνεια του αγγείου
ΑΚ286, φαίνεται πως είναι μέρος της διακόσμησής του, καθώς εμφανίζει παρόμοια εικόνα με τον πηλό
κατασκευής του, αλλά με αυξημένα τα ποσοστά του Si, K και Fe, ενώ το ποσοστό του Mn παραμένει ίδιο
με αυτό που ανιχνεύθηκε στον πηλό κατασκευής του (Πίνακας 2).
Ωστόσο, οι μετρήσεις XRF επί των μαύρων κηλίδων στα υπόλοιπα αγγεία που εξετάστηκαν κατέδειξαν
πολύ αυξημένο ποσοστό Mn σε σύγκριση με το ποσοστό που αυτό εμφανίζει στον πηλό κατασκευής
(πυρήνας του αγγείου), στην ακόσμητη κεραμική επιφάνεια (καθαρή) αλλά και στην διακόσμηση κάθε
αγγείου (Πίνακας 2).
Συνοψίζοντας, η έντονη παρουσία του Mn σε όλους τους τύπους των αγγείων φαίνεται να μην σχετίζεται
με τη χρήση τους, αλλά ούτε και με τη σύσταση του πηλού κατασκευής και διακόσμησής τους. Τα
10
Αντίστοιχα: πρόχους FS 155, ψευδόστομος αμφορέας FS 180, θήλαστρο FS 161.
11
Σκύφος FS 284.
959