ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
Ασίας» 35 . «Αλλά, αν έχασε (έχασε, και πολύ, ναι 36 ) σε έκταση, έγινε περισσότερο ελληνικό, γιατί
περιορίστηκε σε εδάφη που τα κατοικούσαν ορθόδοξοι χριστιανοί, ελληνικής καταγωγής οι
περισσότεροι ή εξελληνισμένοι» 37 .
Ναι. «Στην εθνολογική σύσταση του κράτους κυριαρχεί απ’ άκρη σ’ άκρη το ελληνικό στοιχείο»,
καθώς, με την απόσπαση, «με τις αραβικές και τις σλαβικές κατακτήσεις», των δύστροπων και
απείθαρχων ξένων πληθυσμών, «απόμειναν η Μ. Ασία, η Ν. Βαλκανική και τα νησιά για στηρίγματά
του», «μέρη (…..) βαθιά εξελληνισμένα» 38 . «Οι πληθυσμοί του, που είναι βαθιά εξελληνισμένοι αι
ορθόδοξοι, συνεχίζουν – και από εδώ και πέρα ισχυροποιούν περισσότερο – τη συνείδηση ταυτότητας
και της κρατικής τους ενότητας» 39 . «Από του Ηρακλείου άρχεται κυρίως η πλήρης επικράτησις του
Ελληνισμού» 40 . «Μια (…..) σημαντική αλλαγή της εποχής αυτής είναι η ολοκλήρωση του
εξελληνισμού της κρατικής διοίκησης» 41 . «Στην κεντρική διοίκηση έγιναν ουσιαστικές αλλαγές
άγνωστες στη Ρωμαϊκή παράδοση» 42 . «Πολιτική θεωρία και θεσμοί εξελίσσονται βραδέως» 43 , αλλά,
σίγουρα, με ανατολική κατεύθυνση 44 . «Η Κωνσταντινούπολις, ως διάδοχος της αρχαίας Ρώμης,
παρέλαβε», ναι, «πολλά στοιχεία του ρωμαϊκού πολιτισμού, ευρισκομένη δε εις το κέντρον του
ανατολικού κόσμου, εδέχθη ποικίλα στοιχεία του πολιτισμού της Ανατολής, οποία απετέλεσε», όχι,
μόνον, γεωγραφικά, αλλά και ιδεολογικά, «το σημαντικότερον στήριγμα του Βυζαντινού κράτους» 45 .
Είναι βέβαιον. «Με τον καιρό οι αλλαγές γίνονται πιο βαθιές και τον 7 ο αιώνα φέρνουν μια ριζική
μεταμόρφωση στο χαρακτήρα του κράτους και στη ζωή των ανθρώπων» 46 . «Με την» (συνεχή 47 )
απώλειαν πολλών περιφερειών» («Η γεωγραφική περιοχή που στήριζε ακόμη τη Ρωμαϊκή παράδοση,
η Δύση κι οι Παραδουνάβιες χώρες, χάθηκε κι απόμειναν μόνο κάτι ασήμαντα απομεινάρια της» και
«από τις περιοχές που στήριζαν τη Ελληνική παράδοση, η Συρία και η Αίγυπτος με τις μεγάλες πόλεις
τους, χάνονται κι αυτές τώρα για πάντα» 48 ), «κατοικουμένων υπό ξένων λαών, ωφελήθη εμμέσως η
αυτοκρατορία, διότι περιωρίσθη εις τον ελληνικόν πληθυσμόν με μίαν γλώσσαν, την Ελληνικήν, και
με μίαν θρησκείαν την Ορθόδοξον Χριστιανικήν» 49 . «Στα νέα αυτά εδάφη θα ριζώσουν οι αλλαγές»,
για την ελληνορθόδοξη κοινωνία, «και από τον αιώνα αυτό θα βλαστήση νέο και στερεό το
Βυζάντιο» 50 . «Οι κάτοικοι εξακολουθούσαν να λέγονται Ρωμαίοι, αλλά ένιωθαν τους εαυτούς των πιο
πολύ πολίτες ενός κράτους στη βάση του ελληνικού» 51 . «Η ολοκλήρωση του εξελληνισμού του
Κράτους με τη χρήση της ελληνικής γλώσσας σε όλο το φάσμα της κρατικής διοίκησης είναι, μαζί με
τις λοιπές διοικητικές μεταβολές και τη βαθμιαία συγκέντρωση του ενδιαφέροντος των Βυζαντινών
στην Ανατολή, οι λόγοι» να θεωρείται, ότι «η βασιλεία του Ηρακλείου αποτελεί», πλέον, «την τομή
μεταξύ Πρώιμης και Μέσης Βυζαντινής Περιόδου» ως, σαφώς, όχι θεωρητικά, αλλά εν τοις πράγμασιν
και, ουσιαστικώς, ιδεολογικά, «αρχή μιας νέας εποχής για την Αυτοκρατορία» 52 .
35
Βουγιούκας, 1981, 87.
36
Καραγιαννόπουλος, 1976α, 2, βλ., .
37
Βουγιούκας, 1981, 87.
38
Καλοκαιρινός, 1965 1 , 147.
39
Καλοκαιρινός, 1983, 222.
40
Λαζάρου και συν., 1972, 151.
41
Δημητρούκας και Ιωάννου, 2006, 20β.
42
Καλοκαιρινός, 1965 1 , 148.
43
Χριστοφιλοπούλου, 1975, 332.
44
Δημουλάς και συν., 2021.
45
Λαζάρου και συν., 1972, 167.
46
Καλοκαιρινός, 1965 1 , 147.
47
Δημουλάς, 1982-5, 1986-7, 1989.
48
Καλοκαιρινός, 1965 1 , 133.
49
Λαζάρου και συν., 1972, 151.
50
Καλοκαιρινός, 1965 1 , 133.
51
Βουγιούκας, 1981, 87.
52
Χρήστου, χ.χ., 38α.
97