ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
έξω από το ξενοδοχείο Ρουσσόπουλου και ένα στο δασάκι της Πύλου. Σε υπόγεια σπιτιών
υπήρχαν φωλιές πυροβόλων, ενώ σε πολλές ταράτσες ήταν τοποθετημένα μυδράλια.
Με αυτόν τον τρόπο είχε τοποθετηθεί ένας τεράστιος αμυντικός κλοιός με 312 κανόνια κάθε τύπου,
ενώ τα στρατεύματα κατοχής έφθαναν τους 15.000 άνδρες, εμποδίζοντας την διέλευση τόσο από
στεριά όσο και από θάλασσα. Παρ’ όλα αυτά, όπως ειπώθηκε ήδη, η αεράμυνα παρουσίαζε
προβλήματα.
Στη νήσο Σφακτηρία φτιάξανε και εκεί αυτοκινητόδρομο, από τη μία άκρη της ως την άλλη, ενώ
τοποθέτησαν και εκεί πυροβολαρχίες και έφτιαξαν υδροδεξαμενές και παρατηρητήρια με ασυρμάτους
(Μισιρλής 2003).
2.3 Η απελευθέρωση της Πύλου
Στις 3 Σεπτεμβρίου 1943, πέντε ημέρες πριν την ανακοίνωση της συνθηκολόγησης της Ιταλίας, οι
Ιταλοί παρέδωσαν τη βάση και η κατοχή συνεχίστηκε από τους Γερμανούς. Οι Ιταλοί στρατιώτες της
μεγάλης ναυτικής βάσης του Ναβαρίνου αποχώρησαν πάνω σε καμιόνια ή πεζοπορώντας για την
Καλαμάτα. Ο οπλισμός των Ιταλών φυσικά παραδόθηκε στους Γερμανούς και το κάστρο έγινε έδρα
των Γερμανών κατακτητών. Οι πλούσιες Ιταλικές αποθήκες σε είδη διατροφής και ιματισμού
φορτώθηκαν σε περισσότερα από 400 φορτηγά αυτοκίνητα προς ενίσχυση των Γερμανικών δυνάμεων.
Φεύγοντας όμως οι Ιταλοί άφησαν έκδηλες θλιβερές αναμνήσεις από την παραμονή τους, καθώς
αφαίρεσαν τα ξυλόγλυπτα φίδια από το τέμπλο της εκκλησίας του κάστρου, ενώ από εξωκκλήσι στον
ποταμό Ξεριά πήραν ένα κεφάλι Χριστού από παλιά τοιχογραφία, έργο του μεγάλου ζωγράφου
Μόσχου. Επίσης, πήραν και 12 σιδερένια μεγάλα κανόνια, ενθύμια της ένδοξης ναυμαχίας του
Ναβαρίνου από την ακρογιαλιά της Σφακτηρίας, κάτω από τον Κοκκινόβραχο, τα οποία έως τότε
εντυπωσίαζαν τους εκεί επισκέπτες.
Ένα χρόνο αργότερα, στις 2 Σεπτεμβρίου 1944, απελευθερώθηκε η Πύλος, έπειτα από την απόβαση
των συμμάχων στη γαλλική Νορμανδία και την μοιραία οπισθοχώρηση των Γερμανών προς την
απειλούμενη πατρίδα τους. Η Γερμανική όμως βαρβαρότητα έδωσε το στίγμα της σε όλη την ευρύτερη
περιοχή. Οι Γερμανοί, αφού έδιωξαν όσα εφόδια μπορούσαν να περισώσουν, στη συνέχεια ανατίναξαν
τα οχυρά τους και διέλυσαν τη μεγαλειώδη ναυτική βάση που είχαν στήσει οι σύμμαχοί τους οι Ιταλοί.
Από τα Ιταλικά πυροβόλα που όπως είπαμε ήταν στημένα στα δυτικά του Αγίου Νικόλαου, σημάδεψαν
και ανατίναξαν το φάρο και το σπίτι των φαναριέρηδων στην είσοδο του λιμανιού, στο Τσιχλή-
Μπαμπά, που από το 1873 λειτουργούσε ειρηνικά με την ευχή για καλό κατευόδιο στα πλοία που
έμπαιναν ή έβγαιναν από αυτό το μεγάλο λιμάνι. Κατόπιν, τα ανατίναξαν και αυτά. Τέλος, οι Γερμανοί
είχαν στήσει δυναμίτες σε όλη την προκυμαία της Πύλου, για να εκδικηθούν τους Έλληνες και να
κάνουν μια εντυπωσιακή έξοδο ανατινάσσοντας όλη την προβλήτα της Πύλου. Ευτυχώς, κάτοικοι 2
της περιοχής πρόλαβαν και μάζεψαν τα καλώδια, αποτρέποντας έτσι μια ανυπολόγιστη καταστροφή
για την πόλη της Πύλου (Καλδής, 1978 ∙ Μισιρλής, 2003).
3. Μεθοδολογία - η χαρτογράφηση των εγκαταστάσεων.
Η έρευνα για την χαρτογράφηση των οχυρωματικών έργων των Ιταλών στην Πύλο διαχωρίστηκε σε
δύο στάδια εργασίας. Το πρώτο στάδιο περιελάμβανε την επιτόπια επίσκεψη στα σημεία
ενδιαφέροντος εντός της πόλεως της Πύλου και αφορούσε κύρια τον εντοπισμό των κτηρίων που
2
Λόγω της μεγάλης δυναμικής των κατοχικών δυνάμεων στην Πύλο, όπως είναι φυσιολογικό αναπτύχθηκε
μεγάλο αντιστασιακό δίκτυο. Εικάζεται πως μέλη του δικτύου αυτού απέτρεψαν την ανατίναξη της προβλήτας
του λιμανιού της Πύλου.
512