ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
Ως μοντέλο γενικού σκοπού, παρέχει την απαραίτητη ομοιομορφία στις ψηφιακές καταγραφές,
πραγματοποιώντας τις απαραίτητες μετατροπές από τα πιο εξειδικευμένα τεκμηριωτικά σχήματα, σε πιο
ομοιογενή μοντέλα, διασφαλίζοντας πάντα τη σημασιολογική ιδιαιτερότητα των συλλογών, αλλά και
τη συντακτική διαλειτουργικότητα του συστήματος.
Πρόκειται για ιεραρχικό μοντέλο που χρησιμοποιεί για την οργάνωση των περιγραφών του κλάσεις
(classes) και υπό-κλάσεις, δηλαδή ταξινομημένα σύνολα με κοινές ιδιότητες (properties).
Ακολουθώντας τη συντακτική δομή των RDF μοντέλων 6 , με την εφαρμογή των κατάλληλων ιδιοτήτων
επάνω στα αντικείμενα, οι ψηφιακές καταγραφές εκφέρονται ως απλές δηλωτικές προτάσεις με την
μορφή: Υποκείμενο – Κατηγόρημα - Κατηγορούμενο/Τιμή, διαμορφώνοντας σημασιολογικές τριάδες.
Οι ιδιότητες των κλάσεων προσδιορίζουν κάποιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του αντικειμένου στο
οποίο αναφέρονται. Εναλλακτικά χρησιμοποιούνται και ως ρηματική σύνδεση ανάμεσα σε δύο
πληροφοριακούς πόρους, ερμηνεύοντας τη σχέση ενός υποκειμένου με ένα αντικείμενο,
προσομοιάζοντας έτσι στην αναπαράσταση σχέσεων Οντοτήτων. (RDF Schema Specification, no date,
[1999])
5.2 Ο Αντικείμενο-Κεντρικός σχεδιασμός των περιγραφών
Το EDM παραμένει σε μεγάλο βαθμό Αντικείμενο-Κεντρικό μοντέλο. Υπάρχει δηλαδή άμεση
συσχέτιση των περιγραφών του με το πολιτιστικό αντικείμενο, ακόμη και όταν αυτό ενσωματώνει πιο
έμμεσες αναφορές (Europeana, 2013, 12). Επιπλέον, το ίδιο το EDM «δεν επιθυμεί» να γίνει πιο
πολύπλοκο. Ο ρόλος του μοντέλου είναι να ενσωματώνει περιγραφές από πιο εξειδικευμένα πεδία
γνώσης και διαφορετικά τεκμηριωτικά σχήματα και να τους προσδίδει κάθε φορά την
απαραίτητη ομοιομορφία.
Παρ’ όλα αυτά, η επιτακτική ανάγκη δόμησης ολοένα και πιο σύνθετων αναφορών και λεπτομερών
καταγραφών έχει οδηγήσει το EDM να αναπτύξει αντιστοιχίες με άλλα μοντέλα, ευνοώντας τις
διασυνδέσεις τόσο υλικών όσο και αφηρημένων οντοτήτων. Έτσι, πέρα από τη χρήση των κλάσεων
εννοιών που εισάγει για τη δόμηση των περιγραφών του με αναφορές στο Χώρο, στο Χρόνο, σε
Πρόσωπα και σε Γεγονότα, το μοντέλο επαναχρησιμοποιεί ή αναπτύσσει «συγγένειες» χρήσης, με
αναπαραστατικά «σχήματα» από άλλα καθιερωμένα διεθνή πρότυπα όπως το SKOS, αλλά και με
τυπικές οντολογίες όπως το CIDOC CRM, το ΑBC Harmony, το DOLCE κ.λπ.
5.3 Οι Τυπικές Οντολογίες
Οι τυπικές οντολογίες είναι κλειστά συστήματα παραγωγής σημασιών, τυπικοί φορμαλισμοί που
οργανώνουν τα περιεχόμενα των δομών της αφήγησης, συγκροτώντας πρωτογενείς σχέσεις
οντοτήτων. Χρησιμοποιούνται ως επί το πλείστoν «στη μοντελοποίηση διαφορετικών τομέων της
γνώσης και του λόγου» (Gruber, 2009). Αν και διατηρούν αντιστοιχίες με άλλα σχεσιακά και ιεραρχικά
μοντέλα και απλούστερα συστήματα οργάνωσης δομών, που εκφράζουν κατώτερα επίπεδα σχέσεων
«λογικών» ή «φυσικών» συνεπαγωγών, οι οντολογίες θεωρούνται εν γένει, ανώτερες και πιο σύνθετες
στην οργάνωση των πληροφοριακών συστημάτων, καθώς λειτουργούν σε επίπεδο σημασιολογίας.
Μια τυπική οντολογία αποτελεί τη «ρητή προδιαγραφή μιας εννοιοποίησης» (explicit specification of
a conceptualization), (Gruber 2009). Οι αναπαραστάσεις των σημασιών πραγματοποιούνται
αξιωματικά, βάσει προκαθορισμένων κανόνων και τυπικών περιορισμών 7 , θέτοντας διακριτά όρια σε
6
Οι αφηρημένες συντακτικές δομές του μοντέλου RDF και τα λεξιλόγια που τις συνοδεύουν, παράγουν RDF
γραφήματα τα οποία περιλαμβάνουν κόμβους και ακμές κατεύθυνσης, συνοδευόμενα από την ένδειξη ιδιοτήτων.
7
Οι τυπικοί ορισμοί των κλάσεων και των ιδιοτήτων, εξηγούν με σαφήνεια τους τρόπους με τους οποίους τα
αντικείμενα των περιγραφών μπορούν να σχετιστούν μεταξύ τους. Ο ρητός προσδιορισμός όλων των
απαραίτητων κριτηρίων βάσει των οποίων κάτι, υπολογίζεται ως οντότητα και κατατάσσεται σε μια κατηγορία
553