ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
πρωτίστως τις εκτυπώσεις που αντιπροσωπεύουν καλύτερα το αρχικό έκθεμα, με παράγοντες όπως η
ευρωστία και η ποιότητά του να είναι σημαντικές κατά βάση για τους επισκέπτες του μουσείου. Η Candlin
(Candlin 2009) στη μελέτη της αποδεικνύει τη διαχρονική σημασία της αφής για τα μουσεία και την
ιστορία της τέχνης και συγχρόνως αμφισβητεί τον χαρακτηρισμό της αφής ως προσβάσιμου και χωρίς
αποκλεισμούς τρόπους αλληλεπίδρασης με μουσικές συλλογές, και υποστηρίζει τις επικρατούσες ιδέες
που θέλουν την αφή ως έναν ενδιάμεσο τρόπο μάθησης. Οι Neumueller et al. (Neumüller, Reichinger et
al. 2014) αναμένουν ότι η χρήση της 3Δ εκτύπωσης δε θα αποτελεί μόνο ζωτικής σημασίας διαδικασία
για την ανακατασκευή εκθεμάτων για τεκμηρίωση, έρευνα και συντήρηση αλλά και για εκπαιδευτικούς
σκοπούς, καθώς τα 3Δ αντίγραφα παρέχουν τη δυνατότητα της διάδρασης με το πολιτιστικό απόθεμα
μέσω μίας πιο ολιστικής προσέγγισης.
2.2 Διαδίκτυο Πραγμάτων και Έξυπνο Έκθεμα - Μουσείο
Ένα έξυπνο έκθεμα αποτελεί προέκταση ενός έξυπνου αντικειμένου προσαρμοσμένο να λειτουργεί στο
πλαίσιο ενός πολιτισμικού εκθεσιακού χώρου. Ως έξυπνο αντικείμενο συχνά αντιμετωπίζεται μια συσκευή
η οποία χαρακτηρίζεται από τα εξής στοιχεία:
α) Είναι συνδεδεμένη με το Διαδίκτυο ή δικτυωμένη με άλλα έξυπνα αντικείμενα.
β) Έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει συμβάντα ή να καταγράφει παραμέτρους που εμφανίζονται ή
περιγράφουν το περιβάλλον της.
γ) Διαθέτει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται τοπικά και να αναλύει τα συμβάντα και τις
παραμέτρους που καταγράφει.
δ) Αλλάζει την κατάστασή της (αυτορρυθμίζεται) ή τη λειτουργία/διεπαφή της (αλληλεπίδραση) με
άλλα αντικείμενα ή συστήματα βάσει των αποτελεσμάτων της ανάλυσης που πραγματοποιεί (Vassilakis,
Poulopoulos et al. 2018).
Προκειμένου να εμπλουτιστεί ένα έκθεμα με έξυπνη συμπεριφορά, ο βαθμός ελευθερίας καθορίζεται από
το άμεσο περιβάλλον του (εκθεσιακό πλαίσιο - showcase), την ύπαρξη συνδεδεμένων συστημάτων (π.χ.
οθόνη, ηχείο, φορητή συσκευή), καθώς και τη διαθεσιμότητα οποιασδήποτε μορφής αντιγράφων
(ψηφιακών μοντέλων ή πραγματικών). Ως άρρηκτο τμήμα της εκθεσιακής παρουσίας ενός αντικειμένου,
οι μηχανισμοί αυτοί μπορούν να τεκμηριώσουν έξυπνη συμπεριφορά, όπως για παράδειγμα όταν
υποστηρίζονται από αισθητήρες για τον εντοπισμό επισκέπτη και αλληλεπιδρούν μαζί του, προβάλλοντας
περιγραφικό πολυμεσικό υλικό σε προσανατολισμένες οθόνες (Kontogiannis, Kokkonis et al. 2020).
Η χρήση φορητών συσκευών επιτρέπει πολλαπλά κανάλια επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφορίας
μεταξύ του επισκέπτη και του εκθέματος. Αξιοποιώντας τεχνολογίες όπως QR-Codes και NFC κάθε
επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να λάβει από ένα έκθεμα κωδικοποιημένους δείκτες για εξωτερικές πηγές
με ψηφιακό υλικό (Marchenkov, Vdovenko et al. 2016). Τέλος, η παρουσία ψηφιακών ή πραγματικών
αντιγράφων αντισταθμίζει τους περιορισμούς που υπάρχουν στην απτική επαφή και χρήση του εκθέματος.
Ένα ψηφιακό αντίγραφο μπορεί να προσφέρει υψηλό βαθμό πιστότητας στην αναπαράσταση με
φωτορεαλιστικά 3Δ μοντέλα, επιτρέποντας παράλληλα πλήρη έλεγχο της γωνίας θέασης, ενώ ένα
πραγματικό αντίγραφο θυσιάζει τη λεπτομέρεια για να προσφέρει την εμπειρία της απτικής γνωριμίας.
Τόσο το ψηφιακό όσο και το πραγματικό αντίγραφο παρέχουν την ελευθερία ενσωμάτωσης πλήθους
πραγματικών/εικονικών διατάξεων που ενεργοποιούν αλλαγές στην αναπαράσταση του μοντέλου ή τη
συμπεριφορά του αντιγράφου (Korzun, Yalovitsyna et al. 2018).
Οι αισθητήρες και οι κάμερες των σημερινών μουσείων παρακολουθούν τον επισκέπτη και καταγράφουν
τη διαδρομή που ακολουθεί, τους χρόνους που αφιερώνει μπροστά από κάθε έκθεμα, ακόμα και τις
εκφράσεις του όταν το περιεργάζεται (Calandra, Di Mauro et al. 2016). Ένα έξυπνο μουσείο ξεκινάει να
καταγράφει το μέγιστο της δυνατής πληροφορίας για να συντηρήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα
εκθέματα του και να ελέγξει την απόδοση των επιτελικών συστημάτων του. Παρακολουθεί και
1042