ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
Ο Λύσιππος ήταν γνωστός για τον ρεαλισμό του : λέγεται ότι μόνος του δάσκαλος ήταν η φύση.
Δεν υπάρχει λατινική λέξη για τη συμμετρία, την οποία ακολούθησε με μεγάλη επιμέλεια,
αντικαθιστώντας με ένα εντελώς καινούργιο σύστημα αναλογιών το «τετράγωνο» στήσιμο των
παλιότερων έργων. Συνήθιζε να λέει ότι εκείνοι (οι παλιοί) «παρίσταναν τους ανθρώπους όπως είναι,
ενώ ο ίδιος όπως φαίνονται».
Με τον Λύσιππο ξεκινά το ελληνιστικό «μπαρόκ», σύμφωνα με τον Ιταλό καθηγητή αρχαιολογίας και
ιστορίας της ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης Paolo Moreno, ειδικό στα θέματα του έργου του
Σικυώνιου γλύπτη. Σε κείμενό του με τίτλο «Τόποι του Λυσίππου», ο Paolo Moreno αναφέρει: «Οι
ακτές της Ακαρνανίας ήταν ο τελευταίος σταθμός του στην πορεία προς τη Δύση και εκεί κάτοικοι
του Τάραντα, που είχαν στενές επαφές με τη γειτονική Ήπειρο, πλησίασαν τον Λύσιππο και του
πρότειναν να δημιουργήσει στην πόλη τους αγάλματα πρωτοφανούς μεγέθους. Στον Τάραντα, οι
κολοσσοί του Δία και του Ηρακλή (επίσης κατασκευασμένος από χαλκό) είναι τα τελευταία έργα
του Λυσίππου και συγχρόνως η αρχή του ελληνιστικού μπαρόκ που θα διαδοθεί στην Ανατολή από
τους μαθητές του. Ο Χάρης ο Λίνδιος ,μαθητής του Λυσίππου, θα «επαναλάβει» τον Δία στον
Κολοσσό της Ρόδου, και ο Ευτυχίδης επίσης μαθητής του θα δημιουργήσει την Τύχη της Αντιόχειας
στις διαστάσεις του Σκεπτόμενου Ηρακλή».
Η ειρωνεία είναι, ότι παρά το τεράστιο έργο του, σπάνια μνημονεύθηκε από τους συγχρόνους του.
Ίσως γιατί με τις καινοτομίες και τους νεωτερισμούς που εισήγαγε, άλλαξε την τέχνη, και με το νέο
σύστημα των αναλογιών που επινόησε, έσπασε τους κανόνες των προκατόχων του, έδωσε ελαφρότητα
και ευκινησία στο ανθρώπινο σώμα, δημιούργησε νέο σταθμό στη γλυπτική και, ως επακόλουθο, ήρθε
σε σύγκρουση με το καλλιτεχνικό κατεστημένο της εποχής του. Γι' αυτό και αγνοήθηκε, όπως άλλωστε
κατά κανόνα συμβαίνει με τους πρωτοπόρους.
Ο Ηρακλής του Φαρνέζε
Ο Ηρακλής του Farnese κατασκευάστηκε πρώτη φορά σε χαλκό από τον γλύπτη Λύσιππο. Το γλυπτό
που υπάρχει σήμερα είναι ρωμαϊκό αντίγραφο κατασκευασμένο σε μάρμαρο από τον γλύπτη Γλύκωνα
(320 π.Χ., ύψους 3.17 μέτρων).
Το γλυπτό πήρε το όνομα Ηρακλής του Farnese γιατί μετά την ανακάλυψή του το 1540 στα Λουτρά
του Caracalla στη Ρώμη, τοποθετήθηκε στον κήπο του ανακτόρου Farnese στη Ρώμη.
Ο καρδινάλιος Φαρνέζε ήταν εγγονός του πάπα Παύλου Γ΄ και διέθετε την εντυπωσιακότερη συλλογή
αρχαίων αντικειμένων που είχε αποθηκεύσει στο δωμάτιο του στο παλάτι Φαρνέζε στη Ρώμη. Το
άγαλμα παρέμεινε στη Ρώμη επί δύο αιώνες και όταν ο Γερμανός σκιτσογράφος Hendrik Goltzius είδε
το άγαλμα από κοντά το 1590 εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ που δημιούργησε μια γκραβούρα με τη
μορφή του αγάλματος στο προαύλιο του παλατιού.
630