ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
Αρχαιότητες σε ψηφιακό μουσείο. Το νόμισμα ως αντικείμενο απτής
ευημερίας, έργο τέχνης και ιδέα στην ψηφιακή εποχή 1
(Poster)
Δρ. Κρικελίκος Δημήτριος
Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας
Είναι αυτονόητο ότι το νόμισμα είναι θεμελιακό στοιχείο της οικονομικής ζωής, που συνδέεται άμεσα
με την απτή ευημερία, καθώς οι άνθρωποι το χρησιμοποιούν στις καθημερινές τους συναλλαγές.
Δυστυχώς, όμως, παρότι «το νόμισμα κινεί τον κόσμο» σύμφωνα με την προσφιλή αμερικάνικη
έκφραση, σ’ ό,τι αφορά στη μουσειακή έκθεση, ο κόσμος των αρχαίων νομισμάτων, αφενός
υποεκπροσωπείται στα κοινά μουσεία, αφετέρου ελάχιστα είναι τα εξειδικευμένα νομισματικά μουσεία
ή συλλογές. Τη δύσκολη αυτή σχέση κοινού και νομισμάτων επιτείνει σήμερα ο περιορισμός της
προσβασιμότητας, λόγω της κρίσης που προκλήθηκε από το ξέσπασμα της πρόσφατης πανδημίας
COVID-19, η οποία επηρέασε όλη την ανθρωπότητα και ανάμεσα στα υπόλοιπα και τον τομέα του
πολιτισμού (Antara & Sen, 2020· ICOM, 2020. UNESCO, 2020).
Λύση στην περιορισμένη παρουσία κοινού στα μουσεία έδωσε η ανάπτυξη των διαδικασιών
ψηφιοποίησης, η οποία μας παρείχε τη δυνατότητα να προχωρήσουμε σε ψηφιακές εκθέσεις,
ακολουθώντας τις απαιτήσεις για ανοιχτή πρόσβαση σε όλους τους χώρους του πολιτισμού (Del Bimbo,
2020· RMIT University, 2020). Χαρακτηριστικά, η Wikipedia αναφέρει ότι το hashtag στο Twitter
#MuseumFromHome έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές για μουσεία που μοιράζονται ψηφιακά το περιεχόμενό
τους με καινοτόμους τρόπους (Wikipedia, 2021). Η ψηφιοποίηση είναι «ένα σύνολο διαδικασιών που
μετατρέπει φυσικούς πόρους σε ψηφιακή μορφή» (Smithsonian Institution, 2011). Αυτό σημαίνει ότι η
τεχνολογία παράγει ψηφιακά υποκατάστατα πραγματικών αντικειμένων (Hylland, 2017). Τα ψηφιακά
αυτά αντίγραφα μπορούν να «επιτρέψουν την επιστημονική μελέτη αλλά και την προσωπική απόλαυση
ενός αντικειμένου, χωρίς την ανάγκη άμεσης φυσικής εμπειρίας (Mudge et al, 2008).
Σ’ αυτό το πνεύμα είναι απαραίτητη πλέον, τώρα περισσότερο από ποτέ, η έμφαση στην αναπαράσταση
αρχαίων νομισμάτων σε ψηφιακά περιβάλλοντα, με απώτερο στόχο τη διαθεσιμότητα των
νομισματικών συλλογών των μουσείων στο διαδίκτυο. Η ψηφιοποίηση αρχαίων νομισμάτων ξεκίνησε
στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα και είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται σταδιακά. Μέχρι
πρόσφατα, η βασική μέθοδος τεκμηρίωσης ήταν οι γραπτές περιγραφές και η φωτογραφία δύο
διαστάσεων, ο συνδυασμός των οποίων αποδείκνυε ότι τα νομίσματα είναι αντικείμενα «πλούσια σε
νοήματα», που διατυπώνονται σε συμπυκνωμένη μορφή (Nomikou, 2011). Ωστόσο, το πρόβλημα είναι
ότι η δισδιάστατη εικόνα, ακόμη και αν είναι υψηλής ανάλυσης, μειονεκτεί, καθώς «ένας τεράστιος
όγκος πληροφοριών χάνεται, λόγω της προβολής μιας τρισδιάστατης δομής σε μια εικόνα δύο
διαστάσεων» (Zambanini et al, 2010). Αυτό απλά σημαίνει ότι οι 2D φωτογραφίες δεν είναι κατάλληλες
για την καταγραφή της 3D δομής των αρχαίων νομισμάτων. Αυτή η απώλεια πληροφοριών δεν
προκαλεί μόνο προβλήματα στην καταγραφή αλλά και στην ανάλυση των νομισμάτων (Hess et al,
2018). Αντίθετα, οι τρισδιάστατες εικόνες παρέχουν ένα ακριβές εργαλείο για την προβολή και την
εξέταση του αρχαίου νομίσματος, καθώς προβάλλουν τρισδιάστατα αντικείμενα που βοηθούν στην
τεκμηρίωση του νομίσματος, παρά το μικρό μέγεθός του. Φυσικά, τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια
εξέλιξη και μια ποικιλία ψηφιακών projects, που χρησιμοποιούν ισχυρά εργαλεία λογισμικού, που
1
http://www.euromed-dch.eu/ψηφιακή-αίθουσα -poster
363