ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
1. Εισαγωγή
Στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της ΕΦΑ Πρέβεζας, όπου η χωρική αρμοδιότητά της
εκτείνεται στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας από την ίδρυσή της το 2014 και κυρίως μετά
τη δημιουργία των τμημάτων, μεταξύ των οποίων του τμήματος Βυζαντινών και
Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μουσείων και του Τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων
και Έργων Τέχνης το 2018, ξεκίνησε η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης των ναών που
αποτελούν μνημεία και χρήζουν κρατικής προστασίας και των αντικειμένων τους, ενώ
δημιουργείται ένα ψηφιακό αρχείο που συμβάλει τα μέγιστα στη διάσωση και προστασία της
πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Έως τώρα έχουν τεκμηριωθεί (φωτογραφική τεκμηρίωση ή/και υφιστάμενη κατάσταση πλέον
των εκατόν πενήντα (150) ναών, ενώ έχουν καταγραφεί εκκλησιαστικά αντικείμενα πλήρως
από είκοσι ένα (21 ναούς) 1 . Η περιοχή της ΠΕ Πρέβεζας έχει ένα μεγάλο αριθμό βυζαντινών
και μεταβυζαντινών μνημείων (κάστρα και ναούς) 2 , ενώ στην ευρύτερη περιοχή του Φαναρίου
και στον ευρύτερο χώρο της Πάργας υπάρχουν μη καταγεγραμμένοι ναοί, που εντοπίζονται
από αυτοψίες στα πλαίσια άλλων εργασιών.
Η καταγραφή ακολουθεί το εξής σύστημα αριθμών 3 :
• Ο πρώτος αριθμός αφορά τη Μητρόπολη, π.χ. Μητρόπολη Νικοπόλεως και
Πρεβέζης=1, Μητρόπολη Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας=2,
Μητρόπολη Ιωαννίνων=3
• Στη συνέχεια ο κάθε ναός της Μητρόπολης παίρνει έναν αύξοντα αριθμό, ανάλογα
με το πότε θα ξεκινήσει η καταγραφή.
• Ο τελευταίος αριθμός αφορά τον αύξοντα αριθμό των αντικειμένων.
Εκτός από την καταγραφή των εκκλησιαστικών αντικειμένων που συμβάλει στη διάσωση της
πολιτιστικής κληρονομιάς, η συντήρηση, ειδικά αυτών που αντιμετωπίζουν μεγάλες φθορές,
αποτελεί πρώτο μέλημα μιας Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν
συντηρηθεί από το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης ένας μεγάλος αριθμός
εικόνων, πλέον των τριάντα (30). Στην πραγματικότητα πρόκειται για άμεσα μέτρα προστασίας
που αφορούν τη στερέωση του ζωγραφικού διακόσμου και την αναχαίτιση των φθορών του
χρόνου. Το σύνολο των εργασιών κινούνται μέσα στο πλαίσιο των αρχών και των μεθόδων της
συντήρησης 4 .
Κύρια επομένως προτεραιότητα για την συντήρησή τους ήταν και είναι η κατάσταση
διατήρησης και οι συνθήκες φύλαξης και ασφάλειας τους. Επίσης, η αντιμετώπιση και η
μεθοδολογία συντήρησης προσαρμόστηκε σύμφωνα με την παθολογία τους και των αρχών της.
Συνήθως, σε κάθε ομάδα εικόνων που προέρχονται από τον ίδιο ναό (μνημείο) η παθολογία
ήταν κοινή και με ελάχιστες διαφοροποιήσεις ως προς τα χαρακτηριστικά τους.
Στα πλαίσια του 4 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
παρουσιάστηκαν οι καταγεγραμμένες και συντηρημένες (άμεσα σωστικές εργασίες) εικόνες
δύο ναών και δύο καθολικών (συνολικά τεσσάρων) της ΠΕ Πρέβεζας.
2. Άμεσες εργασίες συντήρησης σε εικόνες της ΠΕ Πρέβεζας
Οι εργασίες για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς που λαμβάνουν χώρα στην ΕΦΑ
Πρέβεζας ξεκινούν με τη μελέτη και καταγραφή των εκκλησιαστικών αντικειμένων, με
αναγνωρισμένη την αξία τους, την τεκμηρίωση τη φωτογράφιση όλων των βημάτων, τη μελέτη
των φθορών και την αναζήτηση των αιτιών της φθοράς τους. Οι εικόνες που παρουσιάζονται
(ξύλινες και μεταλλικές) προέρχονται από τον Ι. Ν. Αγίου Χαραλάμπους Πρέβεζας (αρ.
1
Σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες σε δύο ναούς
22
Ξενόπουλος Σεραφείμ, 2003
3
Σαλταγιάννη Ε. και Καρβελάς Δ., 2020
4
Brandi C., 2001, Γκερέκος Ι., χ.χ. και Μιλάνου Κ, 1999 και 2005
930