ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
θρησκευτικός - προσκυνηματικός τουρισμός συνδέονται εξ ορισμού με ορισμένο ή περισσότερα
στοιχεία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς (Τσάρτας κ.ά., 2010).
Τα τελευταία έτη παρατηρείται μία διαφοροποίηση των τάσεων του τουρισμού και ειδικότερα μία
στροφή από το μαζικό τουρισμό (mass tourism), ο οποίος αποτελεί την παραδοσιακή αγορά διακοπών
σε νέα και πολυσύνθετα τουριστικά προϊόντα, που χαρακτηρίζονται από δυναμική ζήτηση και
ανταποκρίνονται σε ειδικά κίνητρα, όπως ο τουρισμός ειδικών ενδιαφερόντων (special interest
tourism), ο οποίος σχετίζεται με ένα πλήθος επιμέρους μορφών τουρισμού, που διαμορφώνονται από
τα κοινά, ειδικά ενδιαφέροντα των ανθρώπων που τις προτιμούν (π.χ. λάτρεις των σπορ, πολιτιστικά
ενδιαφέροντα, φυσιολάτρες, γαστρονομικά ενδιαφέροντα κ.ά.) και ο εναλλακτικός τουρισμός
(alternative tourism), στον οποίο οι τουρίστες αναζητούν ένα διαφορετικό τρόπο διακοπών, από το
συνηθισμένο (Γαβριήλ κ.ά., 2016).
Ειδικά στην Ελλάδα, μία χώρα με πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό απόθεμα, κατά τα κατωτέρω
ειδικότερον αναφερόμενα, ο θεματικός τουρισμός, ο οποίος προωθεί τα ιδιαιτέρα χαρακτηριστικά κάθε
περιοχής με βασικό γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και τα πολιτισμικά στοιχεία των
τοπικών κοινωνιών, αποτελεί ένα κεφάλαιο με τεράστια δυναμική. Συγκεκριμένα, το 20% των
θαλασσών και το 30% της χερσαίας επιφάνειας της Χώρας, ήτοι συνολικά 446 περιοχές είναι
ενταγμένες στο δίκτυο Νατούρα 2000, δύο περιοχές (Εθνικός Δρυμός Ολύμπου και Εθνικός Δρυμός
Σαμαριάς) στα Αποθέματα Βιόσφαιρας της Oυνέσκο, ενώ 16 περιοχές στην Ελλάδα, με συνολική
έκταση 222.610 στρέμματα, έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Βιογενετικών Αποθεμάτων του
Συμβουλίου της Ευρώπης (http://www.biodiversity-info.gr/index.php/el/greek-nature-andbiodiversity/protected-areas/global-protected-areas.
(https://www.wwf.gr/ti_kanoume/fysh/prostaeuomenes_perioxes/perioxes_natura/). Περαιτέρω, στην
Ελλάδα απαντώνται πολύ σημαντικά θρησκευτικά Προσκυνήματα (όπως το Άγιο Όρος, η Παναγία της
Τήνου, το Σπήλαιο της Αποκάλυψης στην Πάτμο, οι μονές των Μετεώρων, η Παναγία Σουμελά, η
Εκατονταπυλιανή στην Πάρο) και μνημεία, 18 από τα οποία είναι ενταγμένα στον Κατάλογο
Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο (http://odysseus.culture.gr/h/2/gh21.html).
Η ταχύτατη ανάπτυξη των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού αποτυπώνεται και στη
νομοθεσία. Ειδικότερα το 2018 με το νόμο 4582/2018 θεσμοθετήθηκαν ως ειδικές μορφές τουρισμού
αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης, μεταξύ άλλων:
1) Ο τουρισμός υπαίθρου, επιμέρους διακρίσεις του οποίου αποτελούν ο αγροτουρισμός, ο
οινοτουρισμός, ο οικοτουρισμός - πράσινος τουρισμός, που αναπτύσσσεται σε περιοχές οικολογικού
ενδιαφέροντος αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας, όπως τα Εθνικά Πάρκα, οι υγρότοποι Ramsar, οι
περιοχές του δικτύου Natura 2000 και λοιπές προστατευόμενες περιοχές, ο περιηγητικός - πεζοπορικός
τουρισμός, που αναπτύσσεται σε ορειβατικά πεζοπορικά μονοπάτια, ο γεωτουρισμός και ο αλιευτικός
τουρισμός (άρθρο 4 ν. 4582/2018) και
2) ο πολιτισμικός και θρησκευτικός-προσκυνηματικός τουρισμός, ο οποίος περιλαμβάνει
προσκυνηματικές περιηγήσεις και τουριστικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τη διενέργεια
ταξιδιού ατομικά ή ομαδικά σε τόπους, χώρους και μνημεία, κτίσματα, μονές και ναούς που σχετίζονται
με την ιστορία και την εξέλιξη της θρησκευτικής δραστηριότητας ή γενικότερα σε τόπους
θρησκευτικής σημασίας, για λόγους θρησκευτικού, ιστορικού, πολιτιστικού και εκπαιδευτικού
ενδιαφέροντος (άρθρα 13 και 15 ν. 4582/2018).
Περαιτέρω, με τον ως άνω νόμο προβλέφθηκε η χορήγηση ειδικού σήματος λειτουργίας και η
καταχώρηση στο Μητρώο Τουριστικών Επιχειρήσεων σε επιχειρήσεις που διοργανώνουν υπαίθριες
δραστηριότητες αθλητικής αναψυχής - περιπέτειας στη θάλασσα, σε λίμνες και ποτάμια, σε ορεινές,
712