ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
αυτοκρατορικών ταγμάτων και πλωίμων» 147 ) «και πολλάς των (…..) νηών» περί τον Κοσμάν,
«ενέπρησαν» 148 , «εμπρησθέντων αυτών των νηών τω σκευαστώ πυρί» 149 . Ο Αγαλλιανός αυτοκτόνησε,
πέφτοντας με την πανοπλία του, στην θάλασσα, οι δε Στέφανος και Κοσμάς, συλληφθέντες,
αποκεφαλίσθηκαν 150 . Δεν τόλμησαν, όμως, να τιμωρήσουν τους κατοίκους της Ελλάδας 151 , όπως της
Ιταλίας 152 . Άλλωστε, «η επανάσταση των «Ελλαδικών» ήταν ένα κοινό στρατιωτικό κίνημα που δεν
αντιπροσώπευε με κανένα τρόπο τους κατοίκους του θέματος της Ελλάδος» 153 . Γενικά, τα κινήματα
των θεματικών δυνάμεων δεν αντιπροσώπευαν τον λαό τους 154 . Όλα τα κινήματα, και αυτό «των
ελλαδικών στρατευμάτων», «αποδεικνύουν (…..), ότι τα πραξικοπήματα φιλόδοξων στρατηγών που
εποφθαλμιούσαν τον αυτοκρατορικό θρόνο μπορούσαν να είναι ανεξάρτητα από τη βούληση και τις
επιθυμίες των κατοίκων του θέματος που διοικούσαν» 155 . H χρησιμοποίηση εικονολατρικών
συνθημάτων, από τους σφετεριστές στρατηγούς, αποσκοπούσε, κυρίως, στο να κερδηθεί η υποστήριξη
των κατοίκων της Βασιλεύουσας, των οποίων τα εικονόφιλα αισθήματα (με δηλωμένη, άρα, έστω,
χλιαρά, για τον φόβο τιμωριών ή αντιποίνων, για το θέμα, αυτό, από τον αυτοκράτορα, την αντίθεσή
του, προς αυτόν, ως προς, τουλάχιστον, αυτό) ήταν, ήδη, γνωστά και η συμπαράστασή τους αναγκαία,
για την τελική επιτυχία του κινήματος των στασιαστών 156 .
Λίγο πιο μετά, η αντίθεση του εκπνευματισμού των ανατολικών επαρχιών του κράτους, που ήταν
επηρεασμένες από το Ισλάμ, τον Ιουδαϊσμό και τους Παυλικιανούς, στις εξωστρεφείς λατρευτικές
συνήθειες των δυτικών επαρχιών, που ήταν διαποτισμένες από την κλασική παράδοση 157 , εξέλιπε.
Πέραν και άλλων (από τα εικονομαχικά μέτρα του Λέοντος) λόγων, «εξαιτίας του επεισοδίου αυτού
μπορούμε να χαράξουμε, κατά προσέγγιση, γεωγραφικά όρια της κατανομής εικονομάχων –
εικονολατρών»: «ενώ η Ελλάδα ήταν πιστά αφοσιωμένη στις εικόνες, η κεντρική και δυτική Μ. Ασία
ήταν η γη των αιρετικών (εικονομάχων)» 158 . «Το θέμα Ελλάδος προέβαλε έναν επίδοξο αυτοκράτορα
και έστειλε το στόλο του να επιτεθεί στην Κωνσταντινούπολη»: «ευθύς εξ αρχής, τα ευρωπαϊκά
τμήματα της αυτοκρατορίας φανέρωσαν τις εικονόφιλες διαθέσεις τους» 159 . «Η εικονομαχία του
αυτοκρατορικού Βυζαντίου εγεννήθη και ανεπτύχθη κατά τας ακραίας ανατολικάς επαρχίας του
κράτους (.....) και είναι βέβαιον ότι οι εισηγηταί της εικονομαχίας προήρχοντο εκ του ιδιάζοντος
εκείνου φυσικού, κοινωνικού και πνευματικού χώρου της «εικονοφόβου» ακραίας Μικράς Ασίας» 160 ,
όσο και αν «οι πληθυσμοί της Συρίας καί Παλαιστίνης» («ανέδειξαν τον πλέον ένθερμον
υποστηρικτήν των, Ιωάννην τον Δαμασκηνόν!» 161 ) «δεν ήταν εχθροί των εικόνων», και «οι
πρωτεργάτες της εικονομαχίας» (από Λυδία, Φρυγία και Γαλατία, δυτικές επαρχίες της Μ. Ασίας)
«Κωνσταντίνος Νακωλείας, Θωμάς Κλαυδιουπόλεως και Θεοδόσιος Εφέσου δύσκολα μπορούν να
συγκαταλεγούν», για να θεωρηθούν, απ’ αυτό, και μόνον, εικονομάχοι, «μεταξύ των ανατολικών
επισκόπων» 162 .
147
Κορρές, χ.χ., 46-7.
148
Νικηφόρος, 58.4-5.
149
Θεοφάνης, 405.18-21.
150
Θεοφάνης, 405.14, 18-24, Νικηφόρος, 57.28 κ.ε., βλ., Ostrogorsky, 1930, 242.
151
Θεοφάνης, 405. 21-4, πρβλ., 410.4-17.
152
Βλ., Anastos, 1968, ΙΙΙ, 25 κ.ε., Καραγιαννόπουλος, 1976α, 2, 133-4, πρβλ., Bury, 1889, 2, 438.
153
Κορρές, χ.χ., 49.
154
Θεοφάνης, 415.8-12, βλ., Bury, 1889, 2, 451.
155
Κορρές, χ.χ., 49.
156
Beck, 1969, HChH, 28.
157
Bury, 1889, 2, 429-30, Ostrogorsky, 1929, 25 κ.ε., πρβλ., Ζακυθηνός, χ.χ., 196-7.
158
Bury, 1889, 2, 437, πρβλ., Ζακυθηνός, χ.χ., 196-7.
159
Ostrogorsky, 1963 3 , 144.
160
Ζακυθηνός, χ.χ., 196-7.
161
Καραγιαννόπουλος, 1974γ, 3, 44-5, βλ., 1976 α , 2, 131-2.
162
Καραγιαννόπουλος, 1976α, 131 κ.ε..
103