ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
1. Εισαγωγή
Το παρόν άρθρο αφορά σε μια επιστημονική έρευνα για την ψηφιοποίηση του καθολικού της Παναγίας
Εκατονταπυλιανής Πάρου, του Αγίου Νικολάου καθώς και του Βαπτιστηρίου που βρίσκονται στο νησί
της Πάρου. Το συγκρότημα του πάνσεπτου Ναού της Παναγίας θεμελιώθηκε πάνω στα ερείπια ενός
μεγάλου αρχαίου γυμνασίου της Πάρου. Διατηρείται σχεδόν ακέραιο από την εποχή της τελικής
διαμορφώσεώς του (6ος αιώνας), ενώ παραμένει έως σήμερα ένα από τα σπουδαιότερα
παλαιοχριστιανικά μνημεία μαζί με τον Άγιο Δημήτριο και την Αχειροποίητο Θεσσαλονίκης.
Η ιστορία του θαυμάσιου μνημείου αρχίζει τον 4ο αιώνα και πιο συγκεκριμένα αμέσως μετά το
313 μ.Χ. και το διάταγμα περί ανεξιθρησκείας (Μεδιολάνων) από το σημερινό Ι. Ναό του Αγίου
Νικολάου. Ο Ι. Ναός αυτός ήταν αφιερωμένος στην Παναγία, πριν μετονομαστεί σε Άγιο Νικόλαο από
τη στιγμή που ανεγέρθηκε ο κεντρικός Ι. Ναός της Παναγίας και το βαπτιστήριο. Ο Ι. Ναός αρχικά
διέθετε ξύλινη στέγη, αλλά μετά την καταστροφή τους από πυρκαγιά ανεγέρθηκε βάσει των παλιών
κατόψεων με τρούλο αυτή τη φορά (Αλιπράντης, 2007).
Η αποτύπωση και τρισδιάστατη αναπαράσταση μνημείων πολιτισμικής και θρησκευτικής κληρονομιάς
αποτελεί την ασφαλέστερη και ακριβέστερη μέθοδο μοντελοποίησης της πραγματικότητας (reality
modelling). Πραγματοποιείται με επίγειους σαρωτές 3Δ (laser, lidar), με φωτογραμμετρία (επίγεια ή
εναέρια με ΣμηΕΑ), με κάμερες μεγάλης ακρίβειας (συμβατικής λήψης ή 360 μοιρών), με χρήση
γεωδαιτικών σταθμών και μετρητικών διατάξεων τελευταίας τεχνολογίας. Σύμφωνα με τους
Γεωργόπουλο και Χαρκιολάκη (2011), ο στόχος της αποτύπωσης μνημείων, συνόλων και τοποθεσιών
σε κατάλληλες κλίμακες σχεδιαστική (ή πλαστική) απόδοσή τους, σε κατόψεις, όψεις και τομές και
περαιτέρω σε αξονομετρικές ή προοπτικές παραστάσεις, με δισδιάστατη ή τρισδιάστατη απεικόνιση
της είναι (α) είτε η επιστημονική (αρχαιολογική, αρχιτεκτονική ή άλλη) μελέτη των μνημείων καθ’
εαυτών είτε (β) η περαιτέρω διεπιστημονική επεξεργασία, εφαρμογή και τελική τεκμηρίωση των
αναγκαίων μέτρων προστασίας και αναστήλωσής τους. Επιπλέον, με βάση τα μοντέλα που παράγονται
είναι δυνατόν να υλοποιηθούν εφαρμογές μικτής πραγματικότητας για την καλύτερη προβολή των
μνημείων, αξιοποιώντας αναδυόμενες τεχνολογίες που είναι πλέον προσιτές στο ευρύ κοινό.
Η τεχνολογία της Επαυξημένης Πραγματικότητας (Augmented Reality) είναι μία τεχνολογία που
ενισχύει τον φυσικό κόσμο με τον ψηφιακό. Χρησιμοποιείται περισσότερο στις κινητές συσκευές και
συνδυάζει την προβολή του φυσικού κόσμου, του οποίου όμως η πραγματικότητα είναι επαυξημένη με
ψηφιακές πληροφορίες (κείμενα, ήχους, 3D αντικείμενα και βίντεο). Ο συνδυασμός της κάμερας με
μία εικόνα δείκτη (tracker) ή ακόμα και με το σύστημα GPS της κινητής συσκευής, επιτρέπουν την
προβολή επιπλέον πληροφοριών για την εικόνα ή το γεωγραφικό σημείο αντίστοιχα. Οι προβολές
δεδομένων είναι δυνατές είτε από τις οθόνες των κινητών συσκευών είτε από ειδικά γυαλιά προβολής
Augmented Reality. Αν και η τεχνολογία ως έννοια υπάρχει εδώ και αρκετές δεκαετίες, η εμφάνιση
της άρχισε να γίνεται αισθητή τα τελευταία χρόνια κι αυτό χάρη στη ραγδαία διάδοση των κινητών
συσκευών και των τεχνολογικών επιτευγμάτων όπως οι αισθητήρες, κάμερες, γυροσκόπια, GPS.
2. Σύντομη βιβλιογραφική επισκόπηση
Η πολυμεσική και πολυτροπική προσέγγιση για την αποτύπωση, διάσωση, προώθηση και
εκμετάλλευση της Πολιτισμικής Κληρονομιάς είναι πλέον καθιερωμένη Παγκόσμιως. Πολλά άρθρα
καταδεικνύουν ότι η χρήση νέων και συνδυασμένων μέσων πολυτροπικής καταγραφής και
επεξεργασίας ενισχύει τον τρόπο με τον οποίο βιώνεται η εμπειρία του πολιτισμικού αποθέματος. Το
όφελος αφορά τόσο τον αριθμό των ανθρώπων που μπορούν να έχουν πρόσβαση στη γνώση όσο και
την ποιότητα της διάχυσης της γνώσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ψηφιακή Πολιτισμική Κληρονομιά
χρησιμοποιεί τεχνολογίες μικτής πραγματικότητας (εικονική και επαυξημένης) για διαφορετικούς
210