ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
Ψηφιακή Μοντελοποίηση Οστράκων Κεραμικής με Φωτογραμμετρία και
Μακροφωτογράφηση:
Υπολογισμοί Αβεβαιότητας και Σφάλματα Μέτρησης
Μιχαήλ Ι. Σταματόπουλος Χρήστος - Νικόλαος Αναγνωστόπουλος
Εργαστήριο Ευφυών Συστημάτων (i-lab),
Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, Σχολή Κοινωνικών
Επιστημών,
Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 811 00 Μυτιλήνη, Ελλάδα
email: {mstamatopoulos, canag}@aegean.gr
Περίληψη
Η φωτογραμμετρία αποτελεί σπουδαία επιλογή για την ψηφιοποίηση των αντικειμένων του πραγματικού
κόσμου. Για την επιστήμη της Αρχαιολογίας, η ψηφιακή τρισδιάστατη αναπαράσταση και η δημιουργία
ρεαλιστικών μοντέλων από εικόνες δυο διαστάσεων είναι τις τελευταίες δεκαετίες πρώτη επιλογή για
πληθώρα επιστημονικών ομάδων που δραστηριοποιούνται στα πεδία των ανασκαφών και στα εργαστήρια
συντήρησης και αποκατάστασης. Η ιδέα ότι μια ολόκληρη ανασκαφή, ένα κτίριο ή ένα αντικείμενο που
απλά θα φωτογραφηθεί από πολλές και διαφορετικές γωνίες μπορεί να μοντελοποιηθεί, συναρπάζει, αλλά
η ακρίβεια και ο ρεαλισμός των ψηφιακών μοντέλων είναι βασικό ζητούμενο. Το εύρος εφαρμογής των
τεχνικών φωτογραμμετρίας απασχολούσε αρχικά τα αντικείμενα της μεγάλης (large-scale) ή της μεσαίας
κλίμακας (medium-scale), όμως πρόσφατα το ενδιαφέρον αφορά έντονα την μοντελοποίηση
αντικειμένων μικρής κλίμακας (micro-scale). Μικρά κεραμικά θραύσματα από εργαστήρια συντήρησης,
υλικά από αρχαία ναυάγια, δόντια, οστά, νομίσματα και κοσμήματα από ταφές, εγχάρακτα σύμβολα από
αναθηματικές επιγραφές, είναι μερικά από τα μικρά πολύτιμα αντικείμενα που απαιτούν ακρίβεια σε
επίπεδο χιλιοστών ή ακόμα και σε επίπεδο εκατοστών του χιλιοστού. Για όλα αυτά τα μικρά αντικείμενα,
κλίμακας μερικών δεκάδων εκατοστών ή και λίγων μόνο εκατοστών, είναι βασικό ερώτημα, εάν η
φωτογραμμετρία μπορεί να αναπαράγει μοντέλα υψηλής ακρίβειας.
Στην συγκεκριμένη επιστημονική εργασία, ένα μικρό κεραμικό όστρακο από ένα χειροποίητο αντίγραφο
ενός μεγάλου ερυθρόμορφου αμφορέα που κατασκευάστηκε και κατακερματίστηκε εργαστηριακά,
μοντελοποιείται σε μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία όπου δημιουργούνται 10 διαφορετικά ψηφιακά
μοντέλα με φωτογραμμετρία και μακροφωτογράφηση (close-range photogrammetry). Από τα 10
πανομοιότυπα ψηφιακά μοντέλα, εξάγονται από 24 συγκεκριμένα σημεία, μετρήσεις πάχους, οι οποίες
συγκρίνονται μεταξύ τους και στην συνέχεια υπολογίζονται για τις μετρήσεις αυτές, 24 διαφορετικές
αβεβαιότητες. Από την διασπορά των μετρήσεων γύρω από τη μέση τιμή (τυπική απόκλιση) εκτιμάται η
πραγματική τιμή των μεγεθών, το αντίστοιχο σφάλμα των μετρήσεών και ορίζεται η ακρίβεια με την οποία
αναγνωρίζονται τα μεγέθη με την φωτογραμμετρία. Ακολούθως το ίδιο μικρό κεραμικό όστρακο μετράται
10 επαναλαμβανόμενες φορές με ένα παχύμετρο (caliper) στα ίδια ακριβώς σημεία και οι μετρήσεις
222