ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
τους πρώτους αιώνας επί τη βάσει των ρωμαϊκών θεσμών (…..)» 15 . Η σκιά της Ρώμης, ακόμα και όταν
διοικητικά εκείνη έχασε την ισχύ της για επιβολή, παρέμεινε, όμως, ως το τέλος βαριά 16 .
Ούτως είχε. «Κατά την πρώτην περίοδον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μέχρι τουτέστι του 8ου
αιώνος, επίσημος γλώσσα του κράτους, της Διοικήσεως, της Νομοθεσίας και του Στρατεύματος ήτο η
λατινική» 17 . «Από τα χρόνια του Ηρακλείου μετατοπίζεται περισσότερο η λατινική και επίσημη
γλώσσα γίνεται» (ακολουθώντας την κοινή λαλιά 18 : «Οι διάφοροι λαοί και φυλαί ωμίλουν την ιδίαν
αυτών γλώσσαν», «γλώσσα της αγοράς και των παραλίων εμπορικών κέντρων ήτο η «κοινή»
Ελληνική» 19 ) «Η ελληνική» 20 . «Η γλώσσα που χρησιμοποιούσε ο λαός και Εκκλησία παραμερίζει τα
λατινικά από τα τελευταία οχυρά τους, την κρατική διοίκηση και το στρατό» 21 . «Στα χρόνια των
διαδόχων του Ηρακλείου, η ελληνική γίνεται επίσημη γλώσσα του κράτους και χρησιμοποιείται
παντού: στην αγορά, στο στρατό, στα δημόσια έγγραφα, στα νομίσματα» 22 . «Επίσημη γλώσσα στην
πολιτική και στρατιωτική διοίκηση έγινε η ελληνική, ενώ οι ρωμαϊκοί τίτλοι αντικαταστάθηκαν από
ελληνικούς» 23 . «Έτσι, τα Ελληνικά πήραν τη θέση που κατείχαν ως τότε τα Λατινικά, ως επίσημη
κρατική γλώσσα», «εξέλιξη, που αντανακλάται στους επίσημους αυτοκρατορικούς τίτλους», που
εγκαταλείπονται, αντικαθιστάμενοι, με «τον ελληνικό τίτλο βασιλεύς με την προσθήκη πιστός εν
Χριστώ» 24 . «Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί σε συμβολικό επίπεδο το οριστικό τέλος της Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας και την αρχή της μεσαιωνικής ελληνικής βυζαντινής Αυτοκρατορίας» 25 . «Η
ελληνορωμαϊκή εποχή τελείωσε», τυπικά, αλλά και ουσιαστικά, «και αρχίζει η Βυζαντινή» 26 .
Νέα εποχή 27 . «Από δω και πέρα απόμεινε μόνο η Μ. Ασία, η Θράκη και η Ελλάδα με τα νησιά για να
συντηρήσουν με τα δικά τους συστατικά το κράτος» 28 . Αυτό (ανάμεσα Βαλκανική και Μ. Ασία) είναι
πια το κράτος 29 . «Τα εδάφη αυτά», όμως «δεν είναι μόνο ελληνόγλωσσα, αλλά και ορθόδοξα» 30 ,
ελληνορθόδοξα 31 , «οι περιοχές που χαλούσαν με τις αιρέσεις τους τη θρησκευτική ενότητα δεν
υπάρχουν πια» 32 . «Από την αρχή του 7ου αιώνα οι εθνογραφικές ανατροπές που σημειώθηκαν
ενίσχυσαν εξαιρετικά το ελληνικό στοιχείο» 33 . «Μετά το 630 (…..), το Βυζαντινό κράτος, έχασε
μεγάλο μέρος των ανατολικών του επαρχιών, απέκτησε όμως με αυτό τον τρόπο εθνολογική
ομοιογένεια, καθώς οι περισσότεροι κάτοικοί του ήταν πλέον Έλληνες ή ελληνόφωνοι» 34 . «Τώρα»
(«Από τότε που οι Άραβες, οι Σλάβοι και οι Βούλγαροι απέσπασαν μεγάλες βυζαντινές επαρχίες»,
έτσι, που «το Βυζάντιο έπαψε να είναι μια εκτεταμένη αυτοκρατορία που εξουσίαζε ολόκληρη την
ανατολική Μεσόγειο.»), «περιορίστηκε σε ένα, έστω, μεγάλο τμήμα της Βαλκανικής και της Μ.
15
Χριστοφιλοπούλου, 1975, 332, βλ., 104 κ.ε..
16
Πρβλ., Αγαπάκης, 2008.
17
Κονίδης, 1953, ΝΠΕ, 9, 10β.
18
Ράνσιμαν, 1979, 269-70.
19
Κονίδης, 1953, ΝΠΕ, 9, 10β.
20
Καλοκαιρινός, 1983, 222.
21
Πατούρα, χ.χ., ΒΙ, 39α.
22
Βουγιούκας, 1981, 87.
23
Δημητρούκας και Ιωάννου, 2006, 20β.
24 Δημητρούκας και συν., 2011, 16.
25
Δημητρούκας και συν., 2006, 20 βλ., Καραγιαννόπουλος 1974α-δ, 1976 α -β, 1978.
26
Καλοκαιρινός, 1965, 133.
27
Δημητρούκας και συν., 2006, 20.
28
Καλοκαιρινός, 1965, 133.
29
Βουγιούκας, 1981, 87.
30
Καλοκαιρινός, 1965, 133.
31 Λαζάρου και συν., 1972, 151.
32
Καλοκαιρινός, 1965, 133.
33
Καλοκαιρινός, 1983, 222.
34
Δημητρούκας και συν., 2011, 16α.
96