ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
Σε μια ΨΒ, ονομάζουμε Σημεία Ενδιαφέροντος (ΣΕ ή Point of Interest, POI) τις τοποθεσίες που
περιέχονται στα γεωχωρικά πολιτιστικά δεδομένα. Δεδομένου ότι ο πολιτισμός εξελίσσεται με την
πάροδο του χρόνου, τότε μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η εξέλιξη του πολιτισμού με την πάροδο του
χρόνου για ένα δεδομένο ΣΕ αντιπροσωπεύεται από διαφορετικά γεωχωρικά πολιτιστικά δεδομένα που
έχουν τις ίδιες συντεταγμένες. Αυτά τα χωρικά πολιτιστικά δεδομένα αντιπροσωπεύουν διαφορετικές
καταστάσεις (states) για ένα ΣΕ με την πάροδο του χρόνου. Στις περισσότερες ΨΒ τα ΣΕ απεικονίζονται
στην τρέχουσα κατάσταση τους ή σε μια από αυτές, που θεωρείται η πιο σημαντική. Με τον
προσδιορισμό ενός ΣΕ μόνο από μία από τις καταστάσεις του, η γεω-οπτικοποίηση του δεν είναι
επαρκής, καθώς άλλες καταστάσεις του δεν παρουσιάζονται. Επιπλέον, μια τέτοια ελλιπής
μοντελοποίηση και οπτικοποίηση δεδομένων δεν αποδίδει τις σχέσεις μεταξύ του συνόλου
καταστάσεων ενός ΣΕ με νεότερες του ή με άλλες από διαφορετικά ΣΕ. Έτσι, οι προηγούμενες
καταστάσεις που ίσως έχει ένα ΣΕ, δεν εντοπίζονται στο χάρτη και βρίσκονται ως δευτερεύουσες
πληροφορίες σε δευτερεύοντα στοιχεία στη διεπαφή ή απουσιάζουν πλήρως. Αναφερόμαστε σε αυτό
το φαινόμενο ως Πολιτιστικό Στιγμιότυπο (Cultural Snapshot). Μη παρουσιάζοντας αποτελεσματικά το
σύνολο των καταστάσεων των ΣΕ κατά την πάροδο του χρόνου, οι προαναφερθείσες ικανότητες των
χαρτών να απεικονίζουν τη γνώση και να πραγματοποιούν σενάρια διάδρασης παραμένουν
ανεκμετάλλευτες.
Σε προηγούμενη έρευνα εστιάσαμε στη μελέτη των ΨΒ που γεω-οπτικοποιούν γεωχωρικά πολιτιστικά
δεδομένα και προτείναμε τον ορισμό των Βιβλιοθηκών Πολιτιστικής Χαρτογράφησης (ΒΠΧ ή Cultural
Mapping Libraries, CML), (Mousouris S. , Styliaras G. 2018). Συγκεκριμένα, οι ΒΠΧ ορίστηκαν ως
ΨΒ που γεω-οπτικοποιούν και ερμηνεύουν γεωχωρικά πολιτιστικά δεδομένα, χρησιμοποιώντας έναν
διαδραστικό χάρτη ως βασικό στοιχείο διεπαφής. Τα γεωχωρικά πολιτιστικά δεδομένα μπορεί να
αφορούν υλικό ή/και άυλο πολιτισμό. Ο τυπικός ορισμός μιας ΒΠΧ βασίστηκε στο Digital Library
Reference Model (DLRM), ένα σπονδυλωτό μοντέλο αναφοράς που ορίζει τους διαφορετικούς
συσχετιζόμενους τομείς (domains) που σε συνεργασία περιγράφουν τη δομή, το περιεχόμενο και τη
λειτουργία μιας ΨΒ, καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις (DL.org The Digital Library Reference Model).
Συγκεκριμένα, για την αρτιότερη περιγραφή των ΒΠΧ προτάθηκε η εισαγωγή του Πολιτιστικού Τομέα
ως συμπληρωματικός τομέας, ο οποίος συνοψίζει τις έννοιες που περιγράφουν τα γεωχωρικά
πολιτιστικά δεδομένα, καθώς και τους μηχανισμούς για τη διασύνδεση και οπτικοποίησή τους, με
στόχο τη σύνδεση μεταξύ πολιτισμικού και γεωγραφικού στρώματος.
Η παρούσα εργασία αποτελεί μια πρώτη προσέγγιση του ζητήματος του πολιτιστικού στιγμιότυπου,
στο πλαίσιο των ΒΠΧ, σε συνδυασμό με τη μοντελοποίηση γεωχωρικών πολιτιστικών δεδομένων και
τις αρχές σημασιολογικού ιστού ως τρόπο προσέγγισης, ανάλυσης και επίλυσής του. Υποστηρίζουμε
ότι τα γεγονότα που περιλαμβάνονται στα γεωχωρικα πολιτισικά δεδομένα είναι ο συνδετικός κρίκος
μεταξύ των καταστάσεων των ΣΕ, αφού γεννούν μια νέα κατάσταση. Αυτή η λογική με επίκεντρο τα
γεγονότα είναι ευθυγραμμισμένη με τη λογική του CIDOC-CRM (CIDOC CRM), η οποία αποτελεί
μια οντολογία για μοντελοποίηση της πολιτισμικής πληροφορίας, περιγράφοντας σε τυπική γλώσσα
τις έννοιες και τις σχέσεις που εμφανίζονται στην πολιτισμική τεκμηρίωση. Επιπλέον, παρουσιάζουμε
πώς η εξέλιξη της έρευνάς μας επηρεάζει τον ορισμό των ΒΠΧ και του Πολιτιστικού Τομέα.
1. Έρευνα σχετικά με τη γεω-οπτικοποίηση πολιτιστικών δεδομένων σε ψηφιακές
βιβλιοθήκες
1.1 Μεθοδολογία έρευνας
Για την έρευνά μας χρησιμοποιήσαμε μια διερευνητική προσέγγιση (exploratory approach), σε
συνδυασμό με επαγωγική συλλογιστική (deductive reasoning), προσπαθώντας να επιβεβαιώσουμε την
295