ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
χασμάτων, ενώ βουίζει ο κυματισμός, ανάμεσα στα χάσματα (στ. 1265-1275). Πάνω σε αυτόν τον
βράχο κάθονται οι Σειρήνες που εκπέμπουν «λιγυρήν» φωνή (και όχι σε χλοερό λιβάδι, όπως
αναφέρεται στην Οδύσσεια). Σύμφωνα με το Λεξικό Liddell –Scott, η λέξη «λιγυρήν» σημαίνει
καθαρός, ευκρινής, συρίζων, οξύς ισχυρός ήχος. Οι Αργοναύτες αφήνουν τα κουπιά και η Αργώ
κατευθύνεται προς τις Σειρήνες, οι οποίες τώρα αναφέρεται ότι κάθονται σε «προβλήτα κολωνόν»,
δηλαδή προεξέχοντα «λόφο» (στ. 1273) και όχι σε απόκρημνο βράχο («πέτρη ἀπορρώξ»), που
αναφέρει λίγους στίχους παραπάνω. Η περιγραφή συνάδει με την ανάδυση μίας ηφαιστειογενούς
νησίδας ως επακόλουθο έκρηξης υποθαλάσσιου ηφαιστείου.
Ο οξύς ισχυρός ήχος που συνοδεύει την ηφαιστειακή έκρηξη ως αποτέλεσμα αναταράξεων και τριβής
που δημιουργείται από τα θερμά αέρια καθώς επιταχύνονται προς τα πάνω και διαφεύγουν από τον
κρατήρα, περιέχοντας θραύσματα μάγματος, τέφρας και άλλα σωματίδια, (Medici et al. 2013,
http://volcano.oregonstate.edu/volcano- soundsduring-eruptions) παρομοιάζεται με την «λιγυρή φωνή
των Σειρήνων». Πιθανώς λόγω του διαπεραστικού ήχου, οι Αργοναύτες αφήνουν τα κουπιά, για να
κλείσουν τα αφτιά τους και ο Ορφέας καλύπτει τον ήχο παίζοντας φόρμιγγα. Το πλοίο ακυβέρνητο
κατευθύνεται προς τον «λόφο των Σειρήνων».
Τότε από έναν άλλο «σκόπελο» που χαρακτηρίζεται χιονοσκεπής («νιφόεντα»), οι Σειρήνες εξέπεμψαν
φοβερό στεναγμό και αυτοκτόνησαν πέφτοντας στην θάλασσα από το άκρον του γκρεμού, οπότε
μεταμορφώθηκαν σε μικρούς βράχους (στ. 1284-1289). Ο «φοβερός στεναγμός» εκφράζει ποιητικά
τον πολύ ισχυρό ήχο της εκτίναξης του θόλου του υποθαλάσσιου ηφαιστείου. Παρατηρούμε επίσης ότι
οι «Σειρήνες» πέφτουν στην θάλασσα, όπως λέει το κείμενο, ως δίσκοι («δίσκευσαν»), (στ. 1289)
δηλαδή εκτελώντας περιστροφική κίνηση στον αέρα, όπως κάνει ο δίσκος που πετά ο δισκοβόλος.
Περιγραφή που αποδίδει πολύ παραστατικά την κίνηση τεμαχίων λάβας που εκτοξεύονται από τον
ηφαιστειακό κρατήρα κατά την έκρηξη. Αν επρόκειτο για ανθρώπινα σώματα, η περιγραφή θα μιλούσε
για κατακόρυφη πτώση, λόγω του βάρους. Φαίνεται ότι αυτή η πτώση της λάβας συνδέεται με την
εμφάνιση μικρών ηφαιστειογενών βράχων που αναδύθηκαν μέσα από την θάλασσα.
(http://clioturbata.com/wp-content/uploads/h-2.jpg)
Εικόνα 10: Η πορεία των Αργοναυτών μέσα στην Μεσόγειο θάλασσα.
Ο χαρακτηρισμός «χιονοσκεπής» πιθανώς δηλώνει την λευκή απόχρωση των συστατικών της λάβας
(π.χ. περλίτης, κίσσηρη, σκωρία) με την οποία είναι καλυμμένος ο συγκεκριμένος «σκόπελος». Αλλά
επίσης, κοντά σε αυτή την περιοχή, στα νότια της Σικελίας που απέχει μόνο 5 km από το Porto
Empedocles, βρίσκεται ένας κόλπος (η τουριστική περιοχή Scala dei Turchi) στον οποίο δεσπόζουν
πολλοί λευκοί βράχοι. Πρόκειται για ιζηματογενή πετρώματα ηλικίας χιλιάδων ετών.
800