ΠΡΑΚΤΙΚΑ 4ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ –EUROMED 2021

4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
EUROMED 2021, 30/9 - 3/10/2021
σχεδιασμού, ώστε να αξιολογηθεί η εφαρμογή του και να εντοπιστούν τα σημεία που χρήζουν
διορθωτικών παρεμβάσεων και τροποποιήσεων. Στόχος είναι η κριτική αποτίμηση της γενικής
νομοθεσίας δόμησης, δεδομένου ότι τις περισσότερες φορές η ασυμβατότητα των νέων κατασκευών
προκύπτει από τα μεγέθη τους και όχι από τη μορφή τους.
Το 3ο επίπεδο ανάλυσης-καταγραφής περιλαμβάνει την αναγνώριση και καταγραφή των πραγματικών
και των θεσμοθετημένων ορίων κάθε οικισμού και την αναγνώριση της εσωτερικής διάρθρωσης του
σε επιμέρους ενότητες (αρχικός πυρήνας, συνεκτικά προγενέστερα και διάσπαρτα μεταγενέστερα
τμήματα, επεκτάσεις σε διάφορες χρονικές περιόδους). Τα θεσμοθετημένα όρια θα αποτυπωθούν σε
σημερινά υπόβαθρα, όπου θα σημειωθούν και τα πραγματικά όρια του οικισμού και η διάρθρωσή του
σε ενότητες. Με βάση την υφιστάμενη πραγματοποιημένη δόμηση θα γίνει ο εντοπισμός των
πραγματικών σημερινών ορίων σε σύγχρονα υπόβαθρα και αεροφωτογραφίες που απεικονίζουν
πυκνοδομημένα τμήματα και διάσπαρτη δόμηση και θα αναλυθούν οι διαχρονικές φάσεις ανάπτυξης
του οικισμού. Με τον τρόπο αυτό θα εντοπιστούν οι αρχικές χωρικές ενότητες και στη συνέχεια οι
διαχρονικές επεκτάσεις. Βασικής προτεραιότητας είναι ο εντοπισμός του αρχικού οικιστικού πυρήνα
και η διάκριση μεταξύ παλαιότερων και νεότερων οικιστικών ενοτήτων, η αναγνώριση τα παλαιότερων
κτισμάτων, οι παλιές οδικές συνδέσεις, διαδρομές και καλντερίμια και οι πιθανές γενεσιουργές αιτίες
του οικισμού (Αδαμάκης, και συν., 2014). Είναι σημαντικό ειδικότερα στις σύγχρονες επεκτάσεις να
εντοπιστούν οι τύποι της δόμησης και ο βαθμός συμμόρφωσης ή διαφοροποίησης των νέων κτιρίων με
τους υφασμένους όρους και περιορισμούς δόμησης, ώστε να εντοπιστεί ο βαθμός ομοιογένειας και οι
αλλοιώσεις της πολεοδομικής συγκρότησης κάθε οικισμού.
Στο 4ο επίπεδο ανάλυσης καταγράφονται οι εσωτερικές ενότητες-γειτονιές κάθε οικισμού όπως έχουν
προκύψει από το εθιμικό δίκαιο που επικρατούσε κατά τη δόμηση νέων κτιρίων. Καταγράφονται,
επίσης, η πυκνότητα και οι επιμέρους ενότητες με τις οποίες αυτή παρουσιάζεται και οι σχέσεις
πλήρων – κενών, όπως προέκυψαν από τους γεωμορφολογικούς, κλιματικούς και εθιμικούς παράγοντες
κάθε ιστορικής περιόδου και κάθε περιοχής. Στο επίπεδο αυτό καταγράφονται οι βασικοί
αρχιτεκτονικοί τύποι κατοικίας, τα δευτερεύοντα βοηθητικά κτίσματα και τα κτίρια ειδικών χρήσεων
(ναοί, ανεμόμυλοι, σχολεία, λιοτρίβια κ.λπ.). Μέσα από βιβλιογραφική αποδελτίωση και ανάλυση
εικόνων και χαρτών εξετάζονται το δομικό σύστημα και τα βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία των
κτιρίων. Αναλύονται τα σχήματα, τα μεγέθη, και οι αναλογίες των όγκων των βασικών κτιριακών
τύπων. Επίσης, καταγράφονται βασικά δομικά στοιχεία, όπως τα υλικά που χρησιμοποιούνται, οι
τρόποι στέγασης των κτιρίων τα ανοίγματα και τα κουφώματα αλλά και εξωτερικά στοιχεία, όπως τα
στέγαστρα και οι εξώστες (Αδαμάκης, και συν., 2014). Συνολικά τα στοιχεία που θα καταγραφούν
περιλαμβάνονται στον πίνακα 1.
6. Συμπεράσματα
Οι παραδοσιακοί οικισμοί της Ελλάδας αποτελούν τεκμήρια της πολιτιστικής κληρονομιάς που
χρήζουν προστασίας διατήρησης και ανάδειξης, που αναπτύχθηκαν μέσα από τις κοινωνικοπολιτικές
και οικονομικές συνθήκες των ιστορικών περιόδων που διαμόρφωσαν το ελληνικό κράτος. Σήμερα
αντιμετωπίζουν ζητήματα εγκατάλειψης ή υπέρμετρης εκμετάλλευσης που απειλούν με αλλοίωση τα
βασικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν την αυθεντικότητα τους. Βασικός στόχος είναι μέσα από ένα
ανοικτό εργαλείο, εύκολα διαχειρίσιμο και προσβάσιμο σε όλους, να δημιουργηθεί μια βάση
δεδομένων η οποία θα περιλαμβάνει τα στοιχεία εκείνα που μπορούν να συμβάλλουν στην
ολοκληρωμένη διαχείριση των παραδοσιακών οικισμών.
Στόχος είναι να συμπεριληφθούν οι παράγοντες εκείνοι που διαμορφώνουν την ανάπτυξη αυτών των
συνόλων τόσο στο χωρικό επίπεδο εντός των ορίων τους όσο και στις περιμετρικές τους ζώνες. Τα
476