zeszyt nr 10/2011 - Zbliżenia Interkulturowe
zeszyt nr 10/2011 - Zbliżenia Interkulturowe
zeszyt nr 10/2011 - Zbliżenia Interkulturowe
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Historia i polityka<br />
typy federalizmu: szwajcarski, amerykański,<br />
belgijski itd. Podobną uwagę wysunął<br />
Th eodore Fleming: „Może być tyle odmian<br />
federalizmów, co jest politologów i tyle odmian<br />
ich klasyfi kacji, co ideologii. (…)<br />
Jednak wśród różnych odmian tego terminu<br />
można wyróżnić dwie tradycje, dominujące<br />
kierunki. Chodzi tutaj o federalizm<br />
zorganizowany ‘z góry’ (top down) i federalizm<br />
realizowany ‘oddolnie’ (bottom-up)” 1 .<br />
Główną chorobą, na którą federalizm miał<br />
stanowić remedium, była tendencja do koncentrowania<br />
się władzy w rękach tych, którzy<br />
dzięki niej najwięcej zyskiwali. W tym<br />
rozumieniu federalizm postrzegany był jako<br />
narzędzie mogące przezwyciężyć wypaczenia<br />
władzy poprzez jej rozdzielenie (decentralizację)<br />
między rywalizującymi i konkurującymi<br />
ze sobą stronami 2 .<br />
Wśród teoretyków integracji najszerzej<br />
rozpowszechnione jest rozróżnienie pomiędzy<br />
federalizmem a federacją (federalizacją).<br />
Ten pierwszy jest ujmowany jako<br />
ideologia polityczna, ewentualnie wraz z towarzyszącym<br />
jej ruchem, ta druga określa<br />
zasadę organizacyjną jednostki politycznej.<br />
Relację między tymi dwoma terminami<br />
można też zarysować w następujący sposób:<br />
federalizm jest procesem politycznym, którego<br />
efektem końcowym ma być federacja 3 .<br />
Według Ferdinanda Kinsky’ego, który<br />
proponuje najszersze ujęcie, federalizm<br />
może być rozumiany na cztery sposoby.<br />
Po pierwsze, może być on teorią integracji,<br />
czyli modelem układania przyjaznych stosunków<br />
i zbliżania do siebie państw w celu<br />
osiągnięcia spójności i pokoju. Ten nurt<br />
1 Cyt. za S. Konopacki, Dylematy federalizmu<br />
europejskiego, „Studia Europejskie” 1998, <strong>nr</strong> 4, s. 79.<br />
2 Ibidem.<br />
3 W. Bokajło (red.), Federalizm. Teorie i koncepcje,<br />
Wrocław 1998, s. 9.<br />
76<br />
jest najbardziej widoczny w debacie na temat<br />
integracji, niekiedy postrzegany jako<br />
w zasadzie jedyny 4 . Kolejny wariant interpretacji<br />
tej defi nicji to model decentralizacji,<br />
który staje w opozycji do państwa absolutnego<br />
i scentralizowanego. W ten sposób<br />
federalizm chronił struktury lokalne i regionalne,<br />
a tym samym wolności i partycypację<br />
polityczną jednostek struktur pośrednich.<br />
Po trzecie, federalizm w ujęciu<br />
Kinsky’ego ujmowany jest także jako pewien<br />
model społeczeństwa, w którym obywatele<br />
aktywnie uczestniczą w życiu politycznym<br />
na wszystkich szczeblach władzy,<br />
a dominują w nim zasady partnerstwa, równości<br />
praw i wolności oraz pluralizmu społecznego.<br />
Ostatni sposób postrzegania federalizmu<br />
to pewna perspektywa fi lozofi czna<br />
czy też nurt fi lozofi czno-ideologiczny. Nazywany<br />
bywa również federalizmem integralnym,<br />
jako że wynikać ma z samej natury<br />
człowieka, który jest osobą. Podkreślenie<br />
wymiaru osobowego oznacza zaprzeczenie<br />
zarówno kolektywizmowi, jak i indywidualizmowi,<br />
ponieważ osoba istnieje i realizuje<br />
się poprzez wchodzenie w interakcje społeczne<br />
5 .<br />
Z kolei Stanisław Konopacki przypomniał,<br />
że w opinii J. Harrisona myśl federalistyczna,<br />
mimo całego swojego bogactwa<br />
i różnorodności, sprowadza się w zasadzie<br />
do dwóch głównych założeń. W jednym<br />
z nich ujmowana jest ona jako metoda<br />
utworzenia unii politycznej między odrębnymi<br />
państwami, w drugim jako swoista<br />
struktura polityczna, posiadająca zalety<br />
i wady w stosunku do jednolitego systemu<br />
państw narodowych.<br />
4 P. J. Borkowski, Federalizm a budowanie jedności<br />
Europy, „Studia Europejskie” 2006, <strong>nr</strong> 2, s. 89.<br />
5 P. J. Borkowski, op. cit., s. 90.
Change language