zeszyt nr 10/2011 - Zbliżenia Interkulturowe

Wspomnienia
dian”, stanęli wobec największego dylematu
z punktu widzenia prawnego, narodowego
i moralnego, związanego z odpowiedzialnością
wobec podległych im żołnierzy, wobec
narodu. Na drugi akt przypada też uwięzienie
„Kordiana”, poddawanie go torturom
fi zycznym i psychicznym zmierzającym
do złamania i wymuszania na nim zeznań
dyskredytujących AK i – jego dowódców.
Akt ten kończy się wytoczeniem mu procesu
przed Sądem Wojskowym w Warszawie.
Akt trzeci – 41 letni „Kordian” – fi zyczny
wrak – zwolniony po przeszło 58 tysiącach
godzin pobytu w aresztach i więzieniach.
Po krótkim okresie leczenia znów
stoi przed dylematem, jak zachować się
wobec wydarzeń październikowych i zaistniałej
sytuacji jawnej prowokacji i demonstracji
siły Armii Radzieckiej w Krakowie.
Wzywać do oporu, czy rozwagi, czy milczeć
i zamknąć się w sobie wobec doznanych
cierpień i upokorzeń? „Kordian” nie może
milczeć. Kieruje, publikowane w prasie,
odezwy do swych byłych podkomendnych.
Poczucie odpowiedzialności wzięło, jak zawsze
u niego, górę. Choć wydany wyrok
uchylono, a śledztwo umorzono – „Kordian”,
mimo październikowych przemian,
przeżył swój trzeci akt – zapomnienie, zakończony
śmiercią na ulicy w Katowicach.
Tego niewydanego wyroku nikt nie uchylił,
bo nieżyjący, autentyczni bohaterowie, nawet
gdyby mogli, nie wniosą swojej sprawy
przed trybunały, a ci, którzy winni to uczynić,
sami kreując się na bohaterów, nie chcą
przywracać należnego bohaterom blasku,
odsłaniającego ich małość.
Znany w krakowskich kołach niepodległościowych,
głównie pod okupacyjnym
pseudonimem „Kordian”, Dominik Wojciech
Ździebło w Pochwaciu był postacią
zapomnianą, a właściwie zupełnie niezna-
96
ną. A przecież to ta ziemia go wydała, z tej
ziemi – przesiąkniętej powstańcza krwią –
wyrósł, to przede wszystkim ona ukształtowała
jego postawę jako człowieka i Polaka.
W r. 1933 uzyskał maturę, po której
rozpoczął studia w Akademii Handlowej
w Krakowie; uzyskał dyplom z odznaczeniem.
W latach 1937–1938 przechodzi
szkolenie w Dywizyjnym Kursie Podchorążych
Rezerwy w Brześciu nad Bugiem (30
DP), które kończy z piątą lokatą w zakresie
specjalizacji przeciwpancernej – w stopniu
plutonowego podchorążego. Rozpoczyna
pracę w Katowicach. To wtedy, w drugiej
połowie lat trzydziestych poznał gimnazjalistkę
Helenę, swą wielką miłość, której pozostał
wierny do końca swoich dni.
27 sierpnia 1939 Dominik przywdziewa
mundur. Dramat Września przeżywa
już jako ofi cer. Będąc w stopniu podporucznika,
pełni obowiązki dowódcy plutonu
183. pp. wchodzącego w skład SGO
„Polesie” gen. Kleeberga. 7 października
1939, po kapitulacji pod Kockiem, dostaje
się do niewoli i trafi a kolejno do obozów
jenieckich w Dęblinie, Radomiu i Jędrzejowie.
Ucieka z obozu w Jędrzejowie i przedostaje
się na Śląsk, by na ręce swej owdowiałej
matki złożyć, noszący ślady walki,
mundur żołnierza Września […], który złożono
do skrzyni i zakopano głęboko w jastrzębską
ziemię. W tym swoistym obrządku
uczestniczyła cała rodzina […] Dominik
zdjął mundur, ale nie zrezygnował z walki,
walki partyzanckiej. Po powrocie do Krakowa
objął komendę pododcinka IIb i bodaj
w kwietniu 1942 przyjął pseudonim
, a dzięki energii, rozmachowi
i talentom organizatorskim i wyjątkowym
zdolnościom w dobieraniu kadry dowódczej
„Żelbet” szybko wzrósł w siłę, osiągając
latem r. 1944 warunki do odtworzenia