zeszyt nr 10/2011 - Zbliżenia Interkulturowe

Artykuły
go, przez karłów. W Bibliotece Królewskiej
studiuje rękopisy Minnesängerów. Zachwyca
się obrazami w Luwrze, w teatrach poznaje
wybitnych aktorów. Często odwiedza
księgarnię „Heideloff i Campe”, nie będącą
wprawdzie fi lią znanej hamburskiej fi rmy,
ale prowadzoną przez kuzyna jej właściciela.
Spotyka tu pisarzy, artystów, uczonych
i dziennikarzy, jak choćby poetę Michaela
Beerra, kompozytora Felixa Mendelssohna,
orientalistę Juliusa Klaprotha oraz niemieckiego
przyrodnika i podróżnika – Alexandra
von Humboldta.
Naturalnie o swych kontaktach, doznaniach,
spostrzeżeniach i wrażeniach będzie
skrupulatnie donosił swoim rodakom
w nadsyłanej z Paryża korespondencji.
Miewa wprawdzie napady hipochondrii,
ale de facto tryska zdrowiem i optymizmem.
Francuski pisarz, Th éophile Gautier
– wielbiciel i promotor sławy Heinego
w Paryżu, a przede wszystkim wierny aż
do śmierci przyjaciel, który nawet w morzu
krytyki Niemiec wstrzymał się od potępienia
ojczyzny poety – tak postrzegał
wówczas młodą sławę niemiecką: „Wyglądał
jak Apollo germański, o białym czole,
czystym jak płyta marmurowa, o bujnych
jasnych włosach. Jego niebieskie oczy były
świetliste i natchnione, okrągłe pełne policzki,
o wytwornym zarysie nie barwiły
się ołowianą modną bladością romantyczną.
Przeciwnie, róże kwitły na nich klasycznie;
lekki garb semicki z lekka zmieniał
nos, który zamierzał być greckim, nie zniekształcając
go zresztą. Harmonijne wargi
, że posłużę
się jego własnym określeniem, miały,
gdy milczał, czarujący wyraz. Ale kiedy mówił,
z ich czerwonych łuków tryskały syczące,
ostre i zatrute strzały, ciosy sarkastyczne
nie chybiały nigdy celu, bo nikt jeszcze
8
nie był tak okrutny dla głupoty. Po boskim
apolińskim uśmiechu jawił się na jego twarzy
grymas satyra”.
Z nieskrywaną nonszalancją, w jasnym
garniturze i ciemnej kamizelce, białym fi lcowym
kapeluszu nasuniętym na tył głowy
i z rękoma w kieszeni, przechadzał się
po paryskich bulwarach, zatrzymując się
przed bogatymi witrynami sklepowymi,
zza okularów bacznie obserwując przechodniów.
Zachwycał się wszystkim. Każdą
paryżanką i pierwszym lepszym daniem
w Palais Royal. Jak wynika z jego ówczesnej
korespondencji, czuł się tutaj niczym ryba
w wodzie. Trzeba przyznać, że nawet Francuzi
nie zawsze mieli o swojej ojczyźnie tak
pochlebne zdanie jak Heine, a Honoré de
Balzac pozwolił sobie wręcz na zdumiewająco
kąśliwą refl eksję: „Kraj przeciwieństw,
siedlisko brudu, łajna i ran, zasług i przeciętności,
bogactwa i nędzy, cnót i grzechów,
moralności i zepsucia, gdzie psy
i małpy lepiej są traktowane niż człowiek
[…], gdzie najmniej jest moralności a najwięcej
moralistów, gdzie najwięcej jest malarzy
a najmniej dobrych obrazów, gdzie
więcej jest tytułów gazet niż abonamentów”.
Jak ongiś w Berlinie, tak i teraz Heine
szybko i łatwo nawiązuje kontakty z redakcjami
czasopism francuskich, a w roku
1833 podpisuje kontrakt na wielotomową
edycję dzieł w języku francuskim z Eugené
Renduel – ofi cyną, która wydawała również
E.T.A. Hoff manna i Friedricha Schlegla.
W czasach berlińskich brylował w tamtejszych
salonach, teraz rozpoczyna podbój
słynnych salonów paryskich. Bywa u Marie
Catharine Sophie d’Agoult, a później – Caroline
Jaubert. Jest również stałym gościem
księżnej Christiny di Belgiojoso-Trivulzio,
z którą wiążą go, jak z George Sand,