De maskers van Odin

MYTHEN – EEN TIJDCAPSULE 5
door zonder ons af te vragen waar ze vandaan zijn gekomen,
eenvoudig omdat ze interessant zijn en we ervan
genieten. (En toch heeft het woord ‘mythe’ in onze taal de
betekenis gekregen van iets dat niet echt is en niet op feiten
is gebaseerd.) Ze werden eeuwenlang mondeling doorgegeven,
gezongen door mensen die ze onthielden en die
enorme hoeveelheden verzen uit het hoofd moesten leren;
en het is dan ook een open vraag of die barden minder
exact waren dan het geschreven woord. We weten allemaal
hoe heftig kinderen bezwaar maken tegen elke verandering
in de bewoording van de klassieke sprookjes. Misschien
herkennen ze instinctief dat deze verhalen heilig zijn en
tegen vervalsing moeten worden beschermd.
Natuurlijk hebben niet alle mythen evenveel betekenis.
Sommige zijn alleen maar vermakelijk; andere doen sterk
denken aan feitelijke wetenschap, hoewel ze zijn ingekleed
in ongebruikelijke taal, terwijl onderwerpen die wij als
afzonderlijk en opzichzelfstaand beschouwen – astronomie,
biologie, antropologie, psychologie, fysica – als een samenhangend
geheel worden behandeld. Toespelingen op lang
vergeten geschiedenis hebben voor ons geen betekenis;
maar mythen die te maken hebben met thema’s die een
tijdloze en universele toepassing hebben – de schepping
van werelden, astronomische gebeurtenissen, biologie –
bewaren eeuwenlang wetenschap, filosofie en religie, en
komen vanuit het duister tevoorschijn telkens wanneer een
generatie voor hun boodschap ontvankelijk is.
Omdat in iedere mythologie die voortkomt uit de oudste
tradities dezelfde grootse kosmogonie wordt weergegeven
en soortgelijke instructies voor een ethische leefwijze
worden aangereikt in haar eigen kenmerkende code, kunnen
we die code gedeeltelijk ontcijferen door verschillende
stelsels te vergelijken. Als we ze niet op die manier ontcijferen,
zouden veel sprookjes, veel archeologische vond-