Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

DÜNYADA YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMLERİ
şında olan kişiler başvuru şartlarını sağlamış sayılırlar. Üniversiteler
için öğrenci seçmede en önemli ölçüt, öğrencinin lisedeki notları
veya İsveç SAT’de (SweSAT) aldığı puandır. İsveç SAT, Amerika’da
uygulanan SAT’ye benzer bir standart sınavdır. Alınması zorunlu
olmayan bu test, yılda iki kez yapılır ve öğrencinin genel yeteneğini
ölçmeyi amaçlar. Sınav 4 saat 10 dakikadır. Öğrenci testi istediği sayıda
alabilmekte ve öğrencinin sınavda aldığı en yüksek notu kullanmasına
izin verilmektedir (Löfgren, 2005).
3.5.2. Yönetim
İsveç, 1970’li ve 1980’li yıllar boyunca bir dizi yükseköğretim
reformu gerçekleştirmiştir (Lane, 1991). Adem-i merkeziyet, bu reformlarda
temel politika olarak benimsenmiştir. Böylece, yönetimle
ilgili kararların önemli bir kısmı (örneğin, müfredat, yeni programlar
kurmak ve –kadrolu profesörler dışında- kimi görevlere atamalar
yapmak) yerel yönetimlere devredilmiştir. Kadrolu profesörlerin
atanması hükümet tarafından yapılmaktadır. Bu reformlarla birlikte,
kadrolu profesörlerin akademiyi yönetmeleri geleneğine son verilmiş
ve kadroda olmayan öğretim görevlilerinin de çeşitli kurullarda
yer almaları sağlanmıştır. Dahası, bu kurullarda gittikçe artan bir
şekilde, akademi dışındaki grupların temsilcileri (örneğin, hükümetin
atadıkları ve iş dünyasının temsilcileri) yer almıştır. Üniversiteyi
bu türden bir Yöneticiler Kurulu yönetmektedir. Yöneticiler Kurulu,
yükseköğretim kurumunun bütün işlerinden sorumludur (Eurydice,
2007b).
Üniversite, Başkan veyahut Rektör (Vice-Chancellor) tarafından
yönetilir. Rektör, hükümet tarafından atanır (OECD, 2003). Hükümet,
atama yaparken üniversite öğretim görevlileri, diğer çalışanlar
ve öğrencilere danışan Seçme Komitesinin tavsiyelerini dikkate alır.
Senato, araştırma ve eğitimle ilgili konularda tavsiyelerde bulunur.
Senato üyeleri, profesör ve doçent temsilcileri ile diğer öğretim elemanları,
idari personel ve öğrenci temsilcilerinden oluşur. İsveç’teki
üniversitelerde mali ve idari işlerden sorumlu olan Üniversitetdirektor,
hükümet tarafından atanır (Doğramacı, 2007). Fakülteler, yönetim
kurullarınca yönetilir. Kurul üyesi olacak kişiler üniversite dışından
da olabilir.
109