Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
70
2.5. Yönetim ve Liderlik
Üniversitelerde idari ve akademik kadro genellikle birbirinden
ayrıdır. Bu iki grup, birbirine paralel yapılar olup, yaklaşım biçimleri
ve mesleki kültürleri farklıdır. Yükseköğretim sistemlerinin yapı ve
işleyişleri, ülkeden ülkeye benzerlikler yanında farklılıklar da göstermektedir.
Dünyada meydana gelen yeni siyasi, toplumsal ve ekonomik
gelişmelere paralel olarak, geçen yüzyılın özellikle son çeyreğinden
itibaren bütün ülkelerin yükseköğretim kurumlarında büyük
yapısal değişiklikler meydana gelmeye başlamıştır. Üniversite yönetiminde
geleneksel model, meslektaş yönetimi modeli olarak tanımlanır.
Ülkelere göre değişmekle birlikte, yönetimde meydana gelen
değişmeler iki boyutta toplanmaktadır. Bunlar, yöneticinin üniversite
yönetiminde gücünün artırılması ve buna paralel olarak üniversite
dışından bireylerin temsilci olarak katıldığı yönetim ve denetim kurullarının
üniversite üzerindeki etkilerinin arttırılmasıdır.
Yükseköğretimin yönetim modelinde “profesyonel” (managerial)
tarzın belirginleşmesiyle birlikte “yönetim” (management) ve “akademik
liderlik” terimleri de ön plana çıkmaya başlamıştır. Yönetim,
kurumlar içinde kaynak, sistem ve görevlerin kurumsal amaçlar
yönünde yönlendirilmesini kapsar. Liderlik ise, insanlarla ilgili bir
kavram olarak bu süreçte insanların bir lider etrafında ortak hareket
etmelerini ifade eder. Yönetim, kaynaklar, kadro, mekânlar, stratejik
ve operasyonel planlama gibi konular üzerinde yoğunlaşır. Akademik
liderlik ise, kurumsal misyon ve akademik öncelikleri belirleme,
takım oluşturma, diğerlerine ilham verme, öğretim, araştırma ve
öğrenci danışmanlığı yapma, akademik programlar hakkında karar
verme, ders dağılımı, ders içerikleri ve ders planlaması gibi konulardaki
sorumlulukları kapsar. Eğitim ortamında profesyonel rol daha
çok finans, istihdam, kaynakların ve mekânın etkin kullanımı, stratejik
ve operasyonel planlama fonksiyonlarını içerirken, akademik
rol öğretim, burs, araştırma, müfredat ve ders içeriklerinin belirlenmesi
gibi konularda önceliklerin belirlenmesi ve planların yapılmasını
içerir (Yielder & Codling, 2004).
Yükseköğretimdeki profesyonel liderlik, hiyerarşik bir yapıya dayalıdır
ve yukarıdan atama ile gerçekleşir. Dolayısıyla profesyonel yö-