Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
Amerikan eğitiminin oldukça başarılı olduğu bir dönemdir ve federal
hükümetin bu başarıdaki rolü küçümsenemez. Oysa artık, son
yıllarda yükseköğrenim bireysel bir mal olarak görülmektedir. Bununla
birlikte, asıl finansal sorun, devletten alınan karşılıksız burs
ve mali desteklerden, bankadan alınan borç ve kredi sistemine geçilmesidir.
Bu sistem, öğrencilerin yıllarca bir bankaya borçlu kalmalarını
doğurmaktadır. Yükseköğretim, klasik anlamda daha iyi bir
konuma doğru bir merdiven olmaktan ziyade, borç batağı anlamına
gelmektedir. 5 Eyaletler öğrencileri bankalara karşı borçlandırmaktadırlar.
Öğrencilerin borçları faizden dolayı yıllarca artmaktayken,
bankalar eyalet ve öğrenci üzerinden sürekli kazanmaktadır. Mevcut
borçlandırma sistemi, Amerikan yükseköğretiminde fırsat eşitliğini
ortadan kaldırmıştır. Çünkü borç batağına batmak istemeyen veya
buna cesaret edemeyen dar gelirli öğrenciler, yükseköğretime başvurmak
istememektedirler. 6
Yarı-zamanlı Öğretim Elemanları (Adjunct): Amerika’da yarı zamanlı
öğretim elemanlarının sayısının ciddi anlamda artmasının,
bir kurum olarak üniversitenin zayıflaması anlamına geldiğinden
endişe edilmektedir. Amerika’da 1970’de yarı zamanlı öğretim elemanı
oranı % 22 iken, bu oran 1995’e gelindiğinde % 41’e yükselmiştir
(Gregorian, 2005). Amerika Eğitim Bakanlığı verilerine göre
bu oran, 2005 itibariyle, % 47.5’e yükselmiştir. 2005 Kış döneminde
5. Carnegie Mellon Üniversitesi’nde edebiyat ve kültür çalışmaları profesörü olan Jeffrey Williams,
15 yıl önce tamamladığı lisansüstü eğitimi için bankaya halen her ay 600 dolar ödemekte
ve kalan borcunun 9.000 dolar olduğunu ifade etmektedir. Williams borcunu ödeyen yüz
milyon öğrenciden sadece biridir. Kendi borçlarını bitirmemiş olan Williams ayrıca kızlarının
borcunu ödemekle meşguldür. Williams’a göre, borç basitçe bir finans meselesi değildir; borç,
daha ziyade, bir pedagoji biçimidir (Williams, 2006). Yani, borç basitçe yükseköğretimin haricinde
bir şey değil, yükseköğretimde insanların eğitim tecrübelerini derinden şekillendiren ve
“terbiye eden” bir mekanizmadır.
6. Amerikan eğitimindeki bu finansal sorunun çok önemli siyasal sonuçları vardır. Amerikan
yükseköğretiminin pahalı olmasının ve orduya yazılanların yükseköğrenim için burs alabilmelerinin
bir sonucu olarak, yükseköğretime güç yetiremeyen kesimin önemli bir kısmı, bir yükseköğretim
kurumuna gidebilmek uğruna orduya yazılmaktadır. Bir başka deyişle, Amerikan
ordusunun insan kaynağının önemli bir kısmı, Amerikan yükseköğretimindeki çelişkilerden
beslenmektedir. Şayet Amerika’da yükseköğrenim yoksul öğrenciler için daha kolay erişilebilir
hale gelirse, Amerikan ordusu ciddi anlamda bir personel sorunu yaşayacaktır. Amerika’nın
küresel ölçekte orduya olan ihtiyacı düşünüldüğünde, yükseköğretimdeki mali sorunların federal
hükümet tarafından çözülmesinin yapısal olarak mümkün olmadığı anlaşılacaktır.
94