Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
20
Amerika Birleşik Devletleri’nde ise üniversiteler, mütevelli heyeti
veya yöneticiler kurulu tarafından yönetilmektedir. ABD kamu
üniversitelerinin mütevelli heyetinde kimlerin yer alacağı, genellikle,
seçimle göreve gelen eyalet valisi tarafından belirlenir.
Slovenya ve Yunanistan gibi bazı ülkelerin dışında Avrupa’da,
öğretim üyelerinin kendi seçtiği kişilerce yönetildiği üniversite
neredeyse kalmamıştır. İrlanda, Danimarka ve İngiltere’de rektörü
atayan kurulun üyelerinin çoğu dışarıdandır. Avusturya ve
Hollanda gibi ülkelerde ise rektörü atayan kurulun tamamı dışarıdandır.
İsveç’te rektör hükümet tarafından atanır. Özetle, hem
Avrupa’da hem de ABD’de halk tarafından seçilmişler ve üniversite
dışından temsilciler, üniversite yönetiminde etkin bir role
sahiptirler.
24. ABD ve Avrupa ülkelerinin aksine Türkiye’de seçilmişlerin veya
Milli Eğitim Bakanının, üniversiteler ve Yükseköğretim Kurulu
üzerinde doğrudan bir belirleyiciliği yoktur. Türkiye’de üniversite
özerkliğinin yanlış anlaşılması, üniversitenin topluma karşı
hesap vermez tavrını güçlendirmiş ve üniversite ile toplum arasındaki
ilişkilerin gelişmesine engel olmuştur.
25. Almanya, ABD, Fransa, İsveç, Belçika, Danimarka, Hollanda
ve Japonya gibi ülkelerin anayasalarında, ya yükseköğretim konusuna
hiç yer verilmemiş ya da akademik özgürlüğün teminat
altında olduğuna dair kısa bir ibareye yer verilmiştir. Türkiye’de
yükseköğretimin üst yönetimi, anayasal bir konu olmaktan çıkarılmalı
ve yasal düzenlemelere bırakılmalıdır.
26. Yükseköğretimde yapılması gerekenler konusunda önemli bir
uzlaşı vardır. Yapılacak düzenlemeler, bu ortak anlayış üzerine
inşa edilmelidir.
27. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu yeniden düzenlenmelidir.
Yeni düzenleme, üniversitelerin kurumsal özerkliğini artırmalı,
üniversiteyi topluma hesap verebilir kılmalı, akademik özgürlüğü
genişletmeli ve adem-i merkeziyetçi bir yükseköğretim sistemini
esas almalıdır.