Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

YÖNETİCİ ÖZETİ
hususları incelendiğinde, fırsat eşitliği, esneklik, katılımcılık,
özerklik, bağımsızlık, saydamlık ve hesap verebilirlik gibi çağdaş
anlayış ve ilkelerin etkin olduğu görülmektedir.
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİMİN TEMELLERİ
9.
Türk yükseköğretim sisteminin uzun bir geçmişi vardır. Osmanlı
döneminde kurulan yükseköğretim kurumları, Cumhuriyetle birlikte
büyük dönüşümler geçirmiştir. Bu dönüşümlerin başlıcaları
olarak, 1933 üniversite reformu, 1946, 1960, 1973 ve 1981 tarihli
yükseköğretim kanunları sayılabilir. Yükseköğretim konusunun
hukuki çerçevesi, 1961 ve 1982 Anayasalarınca belirlenmiştir.
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİMİN TEMEL MESELELERİ
10. Mevcut yükseköğretim sistemi, aşırı merkeziyetçidir ve yükseköğretim
kurumlarının farklılaşmasına izin vermemektedir.
11. Bugünkü şekliyle Türkiye’de yükseköğretimin amaçları, çağdaş
üniversitenin evrensel standartlarıyla örtüşmemektedir.
12. Türkiye’de üniversitede okumak isteyen öğrenci sayısı ile mevcut
kontenjanlar arasında hâlâ büyük bir uçurum bulunmaktadır.
Yükseköğretimde arz ve talep arasında bir denge kurulamadığı
için, öğrenciler üniversite giriş sınavına defalarca girmekte ve
gençlik yıllarını sınava hazırlıkla geçirmektedir. Kurulduğundan
beri Yükseköğretim Kurulu (YÖK), yükseköğretime giriş
sistemini ve üniversitelerin sorunlarını iyi analiz etmemiş ve sorunları
çözememiştir. Dahası, birçok sorunu yanlış tespit ettiği
için, sıkıntıları daha da kronikleştirmiştir. Dershane ve benzeri
kurumlara yapılan harcamalar, yükseköğretim kurumlarına kanalize
edilememektedir.
13. Türkiye, yükseköğretimde okullaşma oranları açısından OECD
ülkeleri arasında son sıralarda yer almaktadır. Ayrıca Türkiye’de
okullaşma oranları, özellikle 25 yaş üstü nüfusta çok daha düşüktür.
YÖK, kapasite artışını yaparken bu artışın, belli bir planlama
çerçevesinde olmasını ve fakülteler arasında dengeli bir şekilde
dağılmasını şimdiye kadar sağlayamamıştır.
17