Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
diğer fakültelerin öğretim üyelerinden oluşan bir Seçme Komitesi,
öğrencilerin, idari personelin ve öğretim üyelerinin görüşlerini de
dikkate alarak, dekan adaylarını belirlemelidir. Dekan adayı, ilgili
fakültede profesör olabilecek nitelikte olmalıdır. Adaylar arasından
rektör bir seçim yapmalı ve mütevelli heyeti tarafından bu seçim,
onaylanmalıdır.
5.3. Mali Özerklik
Mali özerklik, üniversitenin kendisine ayrılan kaynaklar çerçevesinde
istediği gibi bütçeyi yönetebilmesini ve başka kaynaklar toplayabilmesini
ifade etmektedir. Yükseköğretim kurumlarımızda, mali
özerklik son derecede kısıtlıdır (World Bank, 2008). Devlet üniversiteleri
kendilerine verilen kaynakları kullanma konusunda oldukça
katı kurallara bağlıdırlar. Yükseköğretim kurumlarına ayrılan
bütçeler, önceki yıllar baz alınarak belirlenmektedir. Bu uygulama,
harcamaların yapılabileceği kalemleri belirlediği için, kısıtlayıcıdır
(Gürüz, 2008). Ayrıca, üniversite, üniversitenin yapmayı hedeflediği
etkinliklere göre değil, önceki yılın rakamlarına bağlı olarak artırılan
bir miktarda ödenek almaktadır. Bu uygulama, bir üniversitenin bir
misyon belirleyip o misyona uygun stratejik hedefler tespit ederek
ona göre açılımlar yapmasına fırsat vermemektedir. DPT’nin önerisine
göre, bu uygulama yerine, yükseköğretim kurumları beş yıllık
eylem planları hazırlamalı ve bu planları YÖK, Maliye Bakanlığı ve
DPT gibi kuruluşların onayına sunmalıdırlar (DPT, 2000). Bu öneriye
benzer bir sistem birçok ülkede bulunmaktadır. Örneğin, Finlandiya
her bir üniversitesi ile üç yıllığına bir sözleşme imzalamaktadır.
Sözleşmede amaçlar, programlar ve bütçe yer almaktadır. Sözleşme,
amaçlara ulaşmak için torba bütçe sağlamaktadır. Her bir üniversite
ile hükümet, üç yıllık dönem başlamadan önceki şubat ayından
nisan ayına kadarki sürede sözleşme üzerine pazarlıklar yapmaktadırlar.
Üniversite amaçlarına ulaşma noktasında yaptıklarını yıllık
raporlar halinde hükümete sunmaktadır. İlgili bölümde ele alındığı
üzere, Fransa’da da benzer şekilde dört yıllığına sözleşme imzalanmaktadır.
OECD ülkelerinin çoğu (örneğin, Avusturya, Çek Cumhuriyeti,
İrlanda, İsveç ve Finlandiya), ayrıntılı kalemler üzerinden bütçeleme
172