Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
College Board” tarafından hazırlanmaktadır. ACT (The American
College Test) de bağımsız bir şirket tarafından hazırlanmaktadır.
96
3.1.4. Yönetim
ABD üniversiteleri, merkezi bir Bakanlık tarafından yönetilmezler.
Özel yükseköğretim kurumlarında otorite, yönetim kurullarının
elindedir. Kamu yükseköğretim kurumlarında ise, her bir yükseköğretim
kurumunun yönetiminden sorumlu ve kurumun izleyeceği
politika ve düzenlemeleri belirleyen bir yöneticiler kurulu vardır ve
buna, mütevelli heyeti (Board of Trustees, Board of Governors, Board
of Overseers) denir (Duesterhaus, 2002; Hebel, 2004). Heyet, üniversitenin
yasal sahibidir. Ayrıca, eyalet eğitim yönetim kurulu (State
Board of Education, Board of Governors) ve idare heyeti (Board of Regents)
yükseköğretim politikalarının belirlenmesinde etkilidir. Kamu
üniversitelerinin mütevelli veya idare heyeti üyeleri, genellikle, eyalet
valisi tarafından atanır ve eyalet meclisi veya senatosu tarafından
onaylanır. Colorado, Michigan, Nebraska ve Nevada eyaletlerinde ise,
idare ve mütevelli heyeti üyelerinin bir kısmı doğrudan halk tarafından
seçilmektedirler. Üniversite yönetiminde bir sürekliliği sağlamak
üzere, üyeler uzun süreliğine (örneğin 12 yıl) atanırlar. Mütevelli heyeti,
kurumun misyonun belirlenmesi, rektörün atanması, kurumun
politikalarının belirlenmesi, stratejik planlama ve kurumun performansının
değerlendirilmesi gibi işlerden sorumludur. Heyet, yetkilerinin
bir kısmını üniversite rektörüne (başkan, president) devreder.
Rektör, özellikle akademik sorumluluklarının bir kısmını bir
akademik yöneticiye (provost) devreder. Akademik yöneticinin kim
olacağına rektör karar verir. Öğretim üyeleri, araştırma komiteleri
için yönetici ve dekan seçiminde rol oynar. Nihai kararları genelde
rektör verir. ABD üniversitelerinde karar verme süreci, katılımcılığı
esas alır. Örneğin, Michigan Eyalet Üniversitesi gibi bir yükseköğretim
kurumunun yönetiminde, rektör (başkan), akademik yönetici
(provost), dekanlar ve bölüm başkanları gibi çok sayıda kişi etkilidir.
Rektör, mütevelli heyete karşı sorumludur ve heyet tarafından belirlenen
genel politikaları uygular. Rektör, üniversitenin günlük işlerinin
yürütülmesinden sorumludur. Akademik yönetici, akademik
özgürlüğün korunması, akademik personel alımından ve terfilerin-