Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

GİRİŞ
Bu bölümde yükseköğretim hakkında genel bir değerlendirme
sunulacaktır. Ele alınacak konular şunlardır: Üniversite kavramının
gelişmesi, üniversitenin kurumsal özerkliği ve akademik özgürlük,
yükseköğretimin değişen bağlamı, yükseköğretimin toplumsal bir
kurum mu yoksa endüstri mi olduğu, üniversitede yönetim ve akademik
liderlik, yükseköğretimde nitelik ve kaynak sorunu, küreselleşme
sürecinde yükseköğretim, OECD ülkelerinde yükseköğretimde
yeniden yapılanma ve Bologna Süreci.
2.1. Üniversite Kavramının Tarihsel Gelişimi
Üniversiteye, “belli disiplinlerin yüksek düzeyde öğretimini sağlamak
üzere bir araya gelmiş hocalardan ve öğrencilerden oluşan (az
ya da çok) özerk bir cemaat” anlamı verilirse eğer, bu kurumunun
Batı’da yaklaşık bin yıllık bir geçmişi olduğu kabul edilir (Charle &
Verger, 2005, s. 8). Batı’da ilk üniversiteler (Bologna, Paris, Oxford)
11. ve 12. yüzyılda kurulmuştur. Bunlar, o çağın özelliklerine göre
örgütlenmiş, araştırmacılardan ve öğrencilerden oluşan birer lonca
niteliğindedir. Üniversite, kilise gibi, Batı toplumunun en köklü kurumlarından
biri olarak karşımıza çıkar. Bununla birlikte, birçok üniversite,
resmi kilise kurumu olarak kurulmuş veya kilisenin desteğiyle
hayatını sürdürmüştür. 1 Her ne kadar Batılı bir kurum olarak kabul
1. Bu biçimlenmenin etkilerini günümüzde de görmekteyiz. Orta Çağdan bugüne değin kiliseye
bağlı olan yükseköğretim kurumları varlıklarını hâlâ sürdürmektedir. Örneğin, günümüzde
dünyada sayıları 1350’ye varan Katolik yükseköğretim kurumu vardır (Collegium, 2004).
41