Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA
Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA
Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİMİN TEMELLERİ<br />
melerinin önüne geçmek için burada bir üniversite açmak kaygısıyla<br />
kurulduğu söylenir (Aynî, 2007; Tekeli, 2007). Darülfünun, 11 Ağustos<br />
1900 tarihinde “Darülfünun-i Şahane” adıyla açılır. Bu yeni darülfünunun<br />
çalışmasına ilişkin esaslar, 1869 Nizamnamesindeki bütün<br />
hükümler yürürlükten kaldırılarak, yeni darülfünun nizamnamesi<br />
ile belirtilmiştir. Şubelerin idari ve ilmi serbestliği kaldırılmış,<br />
her şey hükümetin kontrolüne bırakılmıştır. Hukuk ve tıp şubeleri<br />
var olduğundan Ulum-ı Aliye-i Diniye, Edebiyat, Ulum-ı Riyaziye<br />
ve Tabiiye açılmıştır. Bu dönemde artık hoca ve öğrenci sıkıntısı kalmamış,<br />
eğitim daha rahat yapılır hale gelmiştir. 1908’de Meşrutiyetin<br />
ilan edilmesinin ardından kurulan İstanbul Darülfünunu en başarılı<br />
ve en uzun süreli olan darülfünundur. Bunun muhtemel sebebi, özellikle<br />
beşeri altyapısının artık daha güçlü olmasıdır. 1909’da Orman<br />
Mekteb-i Âlisi ve Dişçi Mektebi ve 1911’de Kadastro Mekteb-i Âlisi<br />
açılmıştır.<br />
1912 yılında hazırlanan yeni bir nizamnameye göre, darülfünunun<br />
adı İstanbul Darülfünunu olarak belirtilmiştir. I. Dünya Savaşı<br />
sırasında darülfünunda yeni bir reform sürecine girilmiştir ve yurt<br />
dışından 20 öğretim görevlisi getirtilmiştir. Bu reformla beraber araştırma<br />
enstitüleri de kurulmuştur. 1915 yılında İnas Darrülfünun’u<br />
adıyla kızlara mahsus bir yükseköğretim kurumu açılmıştır. Darülfünunla<br />
ilgili en önemli düzenleme 11 Ekim 1919 (11 Teşrinievvel<br />
1335) tarihli “Darülfünun-i Osmanî Nizamnamesi” adıyla gerçekleştirilmiştir.<br />
Bu nizamname ile darülfünuna ilmi ve idari özerklik<br />
verilmiştir. Darülfünun Emini (rektör), müderrislerce iki sene için<br />
seçilecek ve Maarif Nezaretince tayin olunacaktır.<br />
4.1.2. Cumhuriyet Dönemi<br />
Savaşlar ve siyasi karışıklıklar, darülfünunun gelişmesi için gerekli<br />
şartların sağlanmasını olumsuz etkilemiş, yapılan pek çok deneme<br />
başarısız olmuştur. Bununla birlikte, 1900’dan 1933’e kadarki<br />
dönemde darülfünun, kurumsallaşma açısından genel olarak başarılı<br />
olmuştur. 1924’te Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal imzasıyla<br />
yayınlanan talimatnamenin 18. maddesine göre, Maarif Vekili,<br />
darülfünun reisidir ve vekil, Darülfünun Emini (rektör) vasıtasıyla<br />
darülfünuna nezaret eder (Aynî, 2007). Emin, umum müderris ve<br />
129
Change language