Türkiye'de Yükseköğretim: Karşılaştırmalı Bir Analiz - SETA

TÜRKİYE’DE YÜKSEKÖĞRETİM
Bank, 2008). Daha önce işaret edildiği üzere, özel statülü üniversite
düzenlenmesi hayata geçirilememiştir. Bütün devlet üniversiteleri
(ve hatta önemli oranda da vakıf üniversiteleri), tek bir modeli esas
alarak çalışmaktadırlar. Kurumlar arası çeşitlilik olmadığı için, yeni
ve farklı amaçlara hizmet etmede sorun yaşanmaktadır. Çeşitlilik olmadığı
sürece, ne Meslek Yüksek Okullarının ne de açıköğretimin
dört yıllık yüzyüze eğitime ciddi bir alternatif olması mümkün değildir.
Uluslararası tecrübeler göstermiştir ki, hiçbir ülke bütün yükseköğretim
kurumlarını uluslararası düzeyde araştırma yapan kurumlara
dönüştürememiştir (Hatakenaka, 2006). Türkiye’de üniversiteler
adeta birer araştırma üniversitesi olacakmış gibi kurulmakta ve örgütlenmektedirler.
Bu yaklaşım, gerçekçi değildir.
III. Bölümde ele alındığı üzere, Çin az sayıda üniversitesini
birinci sınıf araştırma kurumları yapmak için çabalamaktadır.
Hatakenaka’nın (2006) önerdiği gibi, Türkiye’de çok az sayıda (örneğin
5) üniversite uluslararası araştırma yapan kurumlar olmak
için çalışmalı; önemli sayıda (örneğin 40–50) araştırma üniversitesi,
uluslararası araştırmaların ülkeye yayılmasını üstlenmeli ve bölgesel
araştırmalar yapmalı; daha az sayıda üniversite (örneğin 20–30) de
uygulamalı bilimlere ve teknolojik araştırmalara yoğunlaşmalıdır.
Geriye kalan üniversitelerin çoğu (örneğin 80–100) öğretim amaçlı
çalışmalı ve piyasaya yetişmiş insan gücü sağlamalıdır. Özetle, kimi
yükseköğretim kurumları araştırmada, kimileri öğretimde, kimileri
ise hizmet konusunda uzmanlaşmalıdır. Ayrıca, bazı köklü yükseköğretim
kurumlarının sadece lisansüstü eğitim vermeleri, kaliteli
bir lisansüstü eğitim verilmesi ve yüksek lisanslı ve doktoralı kişi sayısının
artırılması konusunda yardımcı olacaktır.
YÖK’ün varlığı devam etmeli fakat yetkileri kısıtlanmalıdır. Yeni
yapılanmada YÖK’ün bazı yetkileri şunlar olabilir (Ergüder, 2008):
• Mütevelli Heyet tarafından yönetilecek veya özel statülü üniversiteleri
belirlemek (bkz. 5.2. Kurumsal Yönetim başlıklı bölüm),
• Özel ve vakıf üniversitelerinin kurulması için yapılan başvuruları
değerlendirmek,
• Yükseköğretim sisteminin sorunları için çözümler üretmek,
166