07 31 Ocak - 2 Şubat 2007 Kütahya - Akademik Bilişim Konferansları

Elektronik Bilgiye Erişim ModelleriSelma Alpay-Aslanlamalarında, finans kaynakları ve sübvansiyonoranları gibi çeşitli hususlarda kayda değerfarklılıklar görülebilmektedir.3. Uygulama ÖrnekleriBu bildiride örneklenecek uygulamalar; Almanya,Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya,Finlandiya, İzlanda, Kore, İsveç, İsviçre, İngiltere,Yeni Zelanda ve Yunanistan gibi ülkelerlegeniş bir coğrafyaya yayılmaktadır.3.1. Brezilya – Ulusal LisansBrezilya, ulusal lisans modelinin en tipik örneklerindenbirini oluşturmaktadır. Eğitim Bakanlığınabağlı olan Capes [4], Brezilya’da yükseklisans ve araştırma programlarını teşvik etmemisyonunu yüklenmiş bir kamu kuruluşudur.Bu misyon çerçevesinde, Periodicos adını taşıyan,Brezilya ulusal bilim ve teknoloji elektronikkütüphanesi programını yürütmektedir.Halen 183 kurumdan 1,3 milyon araştırmacı veöğrenci için 10,500 dergiye tam metin olarakerişim olanağı sağlayan kuruluşun bu hizmeteyönelik olarak ayırdığı bütçe 32 milyon ABDDoları’na ulaşmış bulunmaktadır. Artan üye sayısıve kaynak fiyatlarındaki artışlar nedeniyleaşılması gereken zorluklar yaşanmaktadır [5].3.2. Finlandiya - FinELibFinlandiya’da da merkezi finansman vardır.Ancak, bu, çok disiplinli veri tabanlarında %80,spesifik olanlarda %50 oranındadır [6]. Tuuliniemive Hormia-Poutanen [7]’in belirttiğinegöre FinELib’in 108 üniversite kütüphanesi,araştırma enstitüsü ve halk kütüphanesine sunduğudergi sayısı 2005 yılında 19.500’e, veritabanısayısı ise 230’a ulaşmıştı ve ayrıca 25.000e-kitap ulusal portal Nelli üzerinden sunulmaktaydı.FinELib üniversite kütüphanelerinin ihtiyaçlarının%84’ünü karşılamaktadır.3.3. Kore – İki ayrı tür, iki ayrı modelKorede ise, elektronik dergi ve veri tabanlarındaeşleştirilen ödenekler (matching funds) düzenlemesiiçinde % 30 – 40 oranında sübvansiyonsağlanarak bir ortak alım konsorsiyumu220yürütülürken, e-kitaplar için ulusal bir lisanslamaliyet tamamen merkezi olarak karşılanmaktadır[8]. Kore’de uygulanan fiyatlandırmadakullanıcı sayısı (FTE) hesaplamasında yalnızcayüksek lisans öğrencileri ile araştırmacılaresas alınmaktadır.3.4. İsviçre – Farklı sübvansiyon düzeyleriSağlanan kaynakların türlerine göre farklı uygulamalarınyanısıra hizmet sunulan kuruluşlarıntürlerine göre farklılaşmaların söz konusuolduğu durumlara da rastlanabilmektedir. Örneğin,İsviçre’de 2000 – 2003 döneminde Kantonüniversiteleri ile uygulamalı bilimler alanındaeğitim veren üniversiteler için elektronik kaynaklarınmaliyetleri % 50 oranında sübvanseedilirken, teknik üniversitelerin, tüm maliyetikendilerinin karşılamaları beklenmiştir [9].3. 5. Geçici sübvansiyonDanimarka, İsveç, Kanada, Avustralya ve YeniZelanda gibi çeşitli ülkelerde daha yaygın olarakgörülen bir durum sübvansiyonun geçicibir uygulama olarak benimsenmesidir. YeniZelanda’da Üniversite Kütüphanecileri Kuruluve ortakları, yürüttükleri Ulusal KonsorsiyumLisans Projesi kapsamında, Yenilikçilik ve KalkınmaFonundan, Web of Science ve Science Directabonelikleri için iki yıllık abonelik bedelininkarşılığını, sürenin sonunda bu abonelikleri kendilerininsürdürebilmeleri için ellerinden gelençabayı harcamak koşulu ile alabilmişlerdir [10].3.6. Karma modellerYeni Zelanda üniversite kütüphaneleri, akademiknitelikteki bu iki kaynak için yukarıdaanılan projeyi yürütürken; Gale, Ebsco, Pro-Quest veri tabanları, Britannica Ansiklopedisigibi çeşitli kaynakları içeren bir pakete de EPIC(Electronic Purchasing in Collaboration) adlıulusal e-lisans girişimi kapsamında erişim sağlayabilmektedirler.EPIC’in vizyonu, yüksekkaliteli elektronik bilgileri tüm Yeni Zelandalılarınhizmetine sunmaktır. EPIC üyesi kütüphanelerinsayısı 170 olup, okul kütüphaneleri içinabonelik bedelleri ilk iki yılda Eğitim Bakanlığıtarafından ödenmiştir. Halen Yeni Zelanda Milli