07 31 Ocak - 2 Şubat 2007 Kütahya - Akademik Bilişim Konferansları

3. Çok Katmanlı MimariŞu an hizmet sağlayan uydu sistemlerinin hepsisadece bir çeşit uydudan oluşmaktadır, meselaIridium Satellite LLC’ye ait olan iridium sisteminde66 tane LEO uydu bulunmaktadır. BirMEO uydu sistemi olan ICO sisteminde ise 10tane MEO uydu bu lunmaktadır. (Çok katmanlıbir sistem, farklı yörüngelerden (LEO, MEO,GEO gibi) uydulardan oluşur. Ayrıca stratosferde17-22 km yükseklikte bulunan YüksekPlatform (High Altitude Platform, HAP) adıverilen hava araçları da böyle bir mimaride yeralabilir. Özellikle konserler, festivaller veya acildurumlar gibi gecici trafik ihtiyaclarının oldugualanlarda HAP ların kullanılması oldukca elverişlidir.(Çok katmanlı mimar ilerin yola çıkışnoktası, her uydu çeşidinin belli bir uygu lamatipi için daha uygun olmasıdır. O nedenle, biruydu ağında farklı sınıftan uydular kullanılarakgelen uygulamanın türüne göre o uydu katmanıüzerinden hizmet sağlanabilir. Şekil 3’de ikikatmanlı bir uydu ağı görülmektedir. Bu fikirilk kez 2000 yılında Lee ve Kang tarafındanbelirtilmiştir [2]. Lee ve arkadaşlarının “Uyduüzerinde Uydu” adını verdikleri bu mimaride,üst katmanda MEO uydular, alt katmanda LEOuydular olmak üzere iki katman bulunmaktadır.Katmanlar arasında ve aynı katmandakiuydular arasında iletişim hatları bulunmaktadır.Farklı yörüngeler arasındaki hatta YörüngelerArası Bağ (Inter-orbital Link, IOL),aynı yörüngedeki uy dular arasındaki hatta iseUydular Arası Bağ (Inter-satellite Link, ISL)denilmektedir. Uydular “düzlem” adı verilenaynı yükseklikte farklı yörüngelerde yerleştirilmişlerdir.Uydular arası bağ da düzlem içive düzlemler arası olmak üzere iki çeşittir vebu uzunluklar Formül 2 ve 3 ile hesaplanabilir.Aynı düzlemde bulunan iki uydu arasındakiuzaklık dı SLsabittir. Ancak düzlemler arasındakibağ uzunlukları Dı SLzamanla uyduların bulunduklarıenlemlere (9) göre degişir. Orneginkutuplara dogru gidildikçe uzaklık azalırken,ekvatorda en büyük değerine ulaşır. Formüllerdebulunan R ve h, sırası ile Dünya’nın yarıcapıve uydunun yerden olan yüksekliğidir. Ayrıca,Akademik Bilişim’07 - IX. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri31 Ocak - 2 Şubat 2007 Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya331N sistemdeki toplam uydu sayısını ifade ederkenn toplam düzlem sayısını gösterir. ÖrneğinIridium uydu siste minde toplam N= 66 uydun= 6 düzlemde bulunmaktadır.Lee ve Kang’ın çalışmasında yapılan benzetimlerile iki katmanlı bir sistemin evrenselkapsama sağlamak icin kaç tane LEO ve MEOuyduya ihtiyaç duyacağı tespit edilmiş ve çokkatmanlı mimarinin uygulama başarımı açısındandaha başarılı sonuclar verdiği gözlenmiştir.Bu konuda diğer çalışmalara [4], [5] ve [6]’danulaşılabilir.Şekil 2: Uydular arasındaki bağlar: Düzlemiçi bağlar ve düzlemler arası bağlarŞekil 3: Çok katmanlı uydu sistemine bir örnek4. Yönlendirme ProtokolleriNGEO uydu sistemleri yere göre hareketli olduklarındanağ topolojisi dinamik bir yapıyasahiptir. Uyduların konumları sürekli değiş-