07 31 Ocak - 2 Şubat 2007 Kütahya - Akademik Bilişim Konferansları

Elektronik Bilgiye Erişim ModelleriSelma Alpay-AslanÇeşitli firmaların Türkiye temsilcilikleri bağımsızçalışmaları ile konsorsiyumlarca sağlanmayandiğer bazı veritabanlarını sunmaktaveya aboneliklere aracılık etmektedirler. Kütüphaneler,bunların dışında ihtiyaç duyduklarıveritabanlarına, doğrudan üreticisi ile bağlantıkurarak abone olmaktadırlar.2006 yılında, Avrupa Araştırma Alanı kapsamındaTürkiye Araştırma Alanı TARAL[35]’ın oluşturulması ve Avrupa Birliği fonlarındanyararlanma olanağının doğması ile,ULAKBİM, kuruluşunun onuncu yılında, ulusaldüzeyde elektronik bilgi sağlama hedefiniyeniden gündemine alma fırsatını yakalamış vedeğerlendirmiştir.ULAKBİM’in imzaladığı ulusal lisans anlaşmalarıile Web of Knowledge ve Elsevier ScienceDirect ilk aşamada tüm üniversitelerimizin erişimineaçılmıştır. Bu iki genel nitelikteki temelkaynak dışında IEEE, EV2 ve CAB veritabanlarıile toplam beş veritabanının ulasal çapta erişimeaçılması, üniversitelerimizin erişebildiklerikaynakları zenginleştirebilmeleri olanağınıdoğurmuş olup, bu durum Türkiye’de araştırmakapasitesinin yükselmesine katkı yapacaktır.Burada kritik nokta, ileriki yıllarda AB fonlarınınsürekli akışı sağlanamasa bile, ulusal lisanslasağlanacak temel kaynaklar dışında, herbir üniversite tarafından ihtiyaç duyulabilecekçeşitli alternatif veri tabanlarına abone olunabilmesiiçin, üniversite kütüphanesi bütçelerindeelektronik kaynak alımı tahsisatlarının vaadedildiği gibi korunması ve tüm üniversitelerestandart bir paket uygulanmaya kalkışılmamasıdır.Belirli bir araştırma kapasitesine sahipolan ve bu kapasiteyi üretken biçimde kullanarakbilime hizmet eden üniversitelerimiz bupozisyonlarını koruyabilmelidirler.224Bu bildirinin yazarı, Türkiye Cumhuriyetibütçesi içinde elektronik kaynak alımına ayrılabilecekmiktarın tümünün üniversite bütçelerindenkesilerek TÜBİTAK’ın kullanımınaverilmesi gibi bir olasılığın söz konusu olamayacağıkanısındadır. Çünkü, ULAKBİM yetkilileritarafından yapılan açıklamalarda yalnızcatemel kaynakların bu yöntemle sağlanacağınınbildirilmiş olması bir yana, 2007 – 2013 yıllarınıkapsayan Dokuzuncu Kalkınma Planı’nınamaç ve hedefleri açısından ülkemizde araştırmakapasitesinin yükseltilmesi ve yayılmasıanlamlı ve önemlidir. Plan’ın Strateji Bölümündeçok net bir ifade ile araştırma altyapısınıngeliştirileceği belirtilmiştir [36].Yine strateji Bölümünün bir alt başlığı olan“Yerel Dinamiklere ve İçsel Potansiyele DayalıGelişmenin Sağlanması” başlığı altında isebölgesel yenilik altyapısı kurulmasını sağlamayayönelik faaliyetlerin destekleneceği ifadesineyer verilmiştir [37]. Plan’daki bu ifade,ulusal lisanslar yoluyla tüm üniversiteler içintemel kaynaklarda fırsat eşitliği sağlanması konusundagösterilen kararlılığın nedenlerine ışıktutar niteliktedir.Artık, kuantum düşünce modelinin geçerliolduğu; yani, her bir adımda yeni olasılıklaragöre hareket edilmesi gereğinin bir sonucuolarak, ancak ilerledikçe belirginleşen bir yolharitası ile hedefe adım adım ulaşılabilen, belirsizliğinhakim olduğu bir çağı yaşıyoruz.İzlanda gibi bir ülke, bilgiye erişim alanındaadeta ütopyayı yaşama geçirirken, Türkiye’yedistopya gözüyle bakılması ve statükonun korunmayaçalışılması, bu ülkeye ve insanına karşıhaksız ve gelişmeyi önleyici bir tavır olurdu.Yazar, bilim tarihimizin gelecekte, TARAL’ınkuruluşu ve AB fonları ile doğan fırsatın değerlendirilmesininülkeye sağlayacağı yararlarısaptayacağı inancındadır.Elektronik bilgiye erişimde, temel kaynaklarıntüm ihtiyacı olan kuruluşlara merkezden sunulduğu;bunun yanısıra, yerine göre bir konsorsiyumçerçevesinde veya bağımsız olarak,ihtiyaç duyulan bilgi kaynaklarını sağlamakiçin alternatif yöntem ve finans kaynaklarınınvar olduğu esnek bir yapının sağlıklı olacağıgörülmektedir.